Sürməli sifəti, əsasən qadınlar üçün, gözlərinə sürmə çəkilmiş olduğunu bildirir. Lüğətlərdəki sadə tərifə əlavə olaraq, bu sözün kontekstdən asılı olaraq bir neçə nüansı da var. Məsələn, "sürməli gözlər" ifadəsi sadəcə gözlərə sürmə çəkilməsini deyil, həm də bunun yaratdığı gözəlliyi, cazibədarlığı, bəzən də sirli və cazibəli bir baxışı ifadə edə bilər. Sürmənin ənənəvi olaraq qadın gözəlliyinin simvolu olması, bu sözün mənasına emosional bir rəng qatır.
Sözün mənşəyinə nəzər salsaq, "sürmə" fiilindən törəmə olduğunu görürük. "Sürmək" fiili isə ərəb mənşəlidir və gözlərə sürmə çəkmək mənasını verir. Beləliklə, "sürməli" sözü də ərəb mənşəli bir sözün törəməsidir və dil tariximizdə uzun müddətdir istifadə olunur.
Cümlələrdə istifadəsi nümunələrinə baxaq: "Qaş-gözü sürməli qadın" ifadəsi qadının gözəlliyinə, xüsusən də sürmə ilə vurğulanmış gözəl gözəlliyinə diqqət çəkir. "Gəlin sürməli gözlərini yerə dikib, utandığından kimsəyə baxa bilmirdi" cümləsində isə "sürməli gözlər" ifadəsi sadəcə fiziki təsvir deyil, həm də gəlinin utancını, təmkinini, hətta məsumluğunu ifadə edən bir vasitə rolunu oynayır. Bu cümlədə sürmənin gözəlliyi ilə yanaşı, gəlinin emosional vəziyyətinin də ifadə olunması maraqlıdır.
Nəticə olaraq, "sürməli" sözü sadəcə bir sifət olmaqdan kənara çıxaraq, mədəni, sosial və emosional mənaları özündə birləşdirən, kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarlarda istifadə oluna bilən zəngin bir söz hesab olunmalıdır.