izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sürtüşmək fellinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "bir-birinə sürtünmək, toxunmaq"dan daha geniş və çoxşaxəlidir. Lüğətlərdə verilən təriflər, fellin əsas mənasını əks etdirməklə yanaşı, onun kontekstdən asılı olaraq fərqli nüansları da özündə ehtiva edir.

Əsas mənası, iki səthin bir-birinə sürtünməsi, toxunmasıdır. Bu, fiziki bir prosesi ifadə edir və obyektlərin səthlərinin qarşılıqlı təması nəticəsində yaranan mexaniki təsiri əks etdirir. Məsələn, "Ayaqları yerə sürtüşdü" cümləsində sürtüşmə fiziki təmas və hərəkət deməkdir. "Əllərini əyninə sürtüşdürdü" cümləsində isə sürtüşmə həm fiziki toxunma, həm də bir şeyin üzərindən keçmə, hərəkət etmə mənasını daşıyır.

Ancaq sürtüşmək feli, yalnız fiziki təmas mənası ilə məhdudlaşmır. Metaforik mənada da işlənir. Məsələn, "Onun sözləri ürəyimə sürtüşdü" cümləsində sürtüşmə, sözlərin emosional təsirini, dərinə işləməsini bildirir. Bu halda, fiziki sürtünmə yox, emosional təmas və təsir nəzərdə tutulur. Beləliklə, "sürtüşmək" feli, kontekstdən asılı olaraq, həm maddi, həm də mənəvi aləmləri əhatə edən çoxşaxəli bir mənaya malikdir.

Verilən nümunədə ("Libaslarım bədənimə sürtüşən") isə, xəstəliyin şiddəti səbəbindən paltarın bədənə yapışması, yaxud bədənə toxunması, onu narahat etməsi nəzərdə tutulur. Burada həm fiziki təmas, həm də onun yaratdığı narahatlıq, xoşagəlməzlik əks olunur.

Sözün etimologiyasına gəldikdə isə, "sürtüşmək" feli "sürt-" kökünə "-üşmək" əlavəsindən əmələ gəlmişdir. "-üşmək" əlavəsi isə, prosesi, hərəkəti bildirən əlavələrdən biridir. "Sürt-" kökü isə, səthin bir səthə sürtünməsini, toxunmasını bildirir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz