Şax-budaqlı sifəti, əsasən ağaclar və bənzər bitkilər üçün istifadə olunan bir təsvirdir. Lüğətlərdə sadəcə "iri şaxları, budaqları, qolları olan" kimi tərif olunsa da, mənası daha zəngindir və kontekstdən asılı olaraq nüanslar əldə edə bilər. "Şax-budaqlı" sözü sadəcə olaraq budaq və şax sayının çoxluğunu deyil, həm də onların ölçüsünü, yayılmasını və ümumi həcmli görünüşünü ifadə edir. Ağacın güclü, inkişaf etmiş və geniş bir tacının olmasını vurğulayır.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "şax" və "budaq" sözlərinin birləşməsindən meydana gəldiyini görürük. Hər iki söz də bitkinin əsas gövdəsindən çıxan yan dalları ifadə edir, lakin "şax" daha qalın və möhkəm dalları, "budaq" isə daha nazik və incə dalları bildirir. Beləliklə, "şax-budaqlı" sözü, bitkinin həm qalın, həm də incə dallarla zəngin olduğunu ifadə edir.
Cümlə içərisində istifadəsi də müxtəlif ola bilər. Məsələn, "şax-budaqlı ağac" ifadəsi ağacın böyüklüyünü və gücünü vurğulayır. "Şax-budaqlı ailə" ifadəsi isə, ailənin çox üzvlü, geniş və bir-birinə bağlı olmasını ifadə etmək üçün metaforik olaraq istifadə oluna bilər. Həmçinin, "şax-budaqlı plan" ifadəsi də mürəkkəb, geniş və bir çox detalı əhatə edən bir planı ifadə edə bilər. Bu halda "şax-budaqlı" sözü metaforik olaraq, müxtəlif komponentlərin bir-biri ilə əlaqəli bir quruluşunu təsvir edir.
Yekun olaraq, "şax-budaqlı" sözü sadə bir tərifə sığmayan, kontekstdən asılı olaraq mənasını dəyişə bilən, lakin əsasən həcm, genişlik, güc və mürəkkəbliyi ifadə edən bir sifətdir.