Şaxlanma sözü "şaxlamaq" fellərinin məsdər formasından törəmişdir. Əsas mənası, suyun, nəmliyin və ya başqa mayenin səthində buz kristallarının əmələ gəlməsi, donması prosesidir. Bu proses ətraf mühitin temperaturunun sıfır dərəcə Selsi altında düşməsi nəticəsində baş verir.
Daha geniş mənada şaxlanma, yalnız suyun donması ilə məhdudlaşmır. Metalların, qazların və ya hətta bəzi üzvi maddələrin kristallaşma prosesi də məcazi mənada "şaxlanma" kimi ifadə edilə bilər. Məsələn, "şəkərin şaxlanması" ifadəsi şəkərin kristallaşması prosesini ifadə edir. Bu mənada şaxlanma, bir maddənin müəyyən şərtlər altında qatı halına keçməsi deməkdir.
Şaxlanma prosesinin intensivliyi ətraf mühitin temperaturunun aşağı düşmə sürəti, nəmlik miqdarı, küləyin sürəti və digər amillərdən asılıdır. Meteorologiyada şaxlanma, hava şəraitinin xarakteristikası kimi, həmçinin kənd təsərrüfatında bitkilərə mənfi təsir edən bir hadisə olaraq araşdırılır. Bitkilərdə şaxlanma, hüceyrə daxilində buz kristallarının əmələ gəlməsinə və bunun nəticəsində toxumanın dağılmasına səbəb olur.
Dilçilik baxımından "şaxlanma" sözü müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilər. Məsələn:
- "Meyvələrin üzərində şaxlanma əmələ gəlmişdi." (Suyun donması)
- "Şəkərin şaxlanması uzun müddət çəkdi." (Kristallaşma)
- "Həyətdəki su quyularının şaxlanması səbəbindən su çəkmək mümkün deyildi." (Donma)
- "Onun səsi şaxlanma kimi sərt idi." (Məcazi mənada - sərtlik, soyuqluq)
Göründüyü kimi, "şaxlanma" sözü həm konkret, həm də məcazi mənada işlənə bilən çoxmənalı bir sözdür. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.