Şaxlı-budaqlı sifəti, əsasən ağaclar üçün işlənən bir təsvir vasitəsidir. Lüğətlərdə sadəcə "çoxlu şaxı, budağı olan, qollu-budaqlı" kimi tərif olunsa da, bu tərif sözün ifadə etdiyi obrazlılığı tam əks etdirmir. "Şaxlı-budaqlı" sadəcə şax və budaqların sayının çoxluğunu deyil, həm də onların hər tərəfə yayılaraq, sıx və dərin bir şəbəkə əmələ gətirməsini ifadə edir. Bu sıxlıq və yayılma ağacın böyüklüyünü, qocalığını, hətta möhkəmliyini və dayanıqlığını da bildirə bilər.
Etimoloji baxımdan, "şaxlı" və "budaqlı" sözləri "şax" və "budaq" sözlərinin "-lı" əlavəsi ilə sifətə çevrilmiş formalarıdır. "Şax" və "budaq" sözlərinin özləri də qədim türk dillərindən gələn köklərə malikdir və ağacın üzərində böyüyən yana qol və onlardan çıxan incə qollara işarə edir. "Şaxlı-budaqlı" isə bu iki sözün birləşməsi ilə daha güclü və təsvir edici bir ifadə yaradır.
Misal cümlədəki ("[Nurəddin] yoldan bir az kənar bir şaxlı-budaqlı ağac tapıb üstünə çıxdı ki, orada gecə yatsın") istifadə şaxlı-budaqlı ağacın sığınacaq olmaq potensialını vurğulayır. Ağacın sıx və yayılmış şaxları və budaqları Nurəddin üçün gizlənəcək və yatacaq bir yer təmin edir. Beləliklə, söz sadəcə botanik təsvir funksiyasından daha daha geniş mənaya malikdir və məkanın təsvirində, obrazlı dil istifadəsində vacib rol oynayır.
Qeyd etmək lazımdır ki, "şaxlı-budaqlı" ifadəsi həm məcazi mənada da istifadə edilə bilər. Məsələn, "şaxlı-budaqlı nəsil ağacı" deyərkən çoxlu nəsildən, böyük ailədən söhbət gedir. Bu mənada söz ağacın quruluşunun obrazını başqa bir kontekstdə, bu halda ailə ağacında tətbiq edilir.