izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şanı sözü Azərbaycan dilində əsasən "çox şirəli, ətirli və dadlı üzüm növü" mənasında işlənir. Lüğətlərdə qeyd edilən "çox şirin, şirəli, ətirli" tərifi sözün əsas semantik yükünü əks etdirir, lakin daha geniş məna kontekstindən asılı olaraq dəyişə bilər. Bu, sadəcə üzümün dad və ətir xüsusiyyətlərini deyil, həm də keyfiyyətini ifadə edir. Yəni, "şani" sözü ilə ifadə edilən üzüm növü, digər üzüm növlərindən fərqli olaraq, yüksək dad və ətir xüsusiyyətlərinə malik, yəni seçilən bir üzüm növüdür.

Sözün mənşəyinə gəldikdə, əsasən türk dillərindən gəldiyi güman edilir. "Şirin" sözü ilə semantik əlaqəsi açıq şəkildə görünür. "Şanı" sözünün "şirin" sözündən törəməsi ehtimalı yüksəkdir, və zaman keçdikcə üzüm növünün spesifik adı kimi qəbul olunmuşdur. Bu cür proseslər dilin inkişafında çox rast gəlinir. Məsələn, müəyyən bir ərazidə yetişən və digərlərindən fərqlənən bir meyvə, özünəməxsus adı ilə adlandırılır. Bu ad isə ya meyvənin əsas xüsusiyyətlərini əks etdirən sözlərdən (bu halda “şirin”) törəyir, ya da tamamilə özünəməxsus bir ad olur.

Misal olaraq verilən "Ağ şanı", "Qara şanı" ifadələri üzümün rəngini göstərir. Bu, sözün kontekstə uyğun olaraq necə işlədildiyinin bariz nümunəsidir. Verilən misalda "Qarpız da almışam, hələ Buzovnadan şanı da gətiriblər" cümləsində "şani" adi bir üzüm növü kimi deyil, dadlı və keyfiyyətli, xüsusən də Buzovna bölgəsinə məxsus seçilmiş bir üzüm növü kimi təqdim olunur. Buzovnadan gətirilməsi onun seçkilik xüsusiyyətini daha da vurğulayır. Beləliklə, sözün mənası sadəcə "şirin üzüm" deyil, "yüksək keyfiyyətli, ətirli və şirəli, ümumiyyətlə Buzovna bölgəsinə xas üzüm növü" kimi daha dəqiq təyin edilə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz