Şarpıltı sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir söz olub, əsasən quru və sərt cisimlərin bir-birinə sürtülməsindən, qırılmasından və ya parçalanmasından yaranan kəskin, qısa və sərt səsi bildirir. Sözün fonetik quruluşuna nəzər saldıqda, "şarp" hissəsi səsin kəskinliyini, "tı" hissəsi isə səsin qısalığını ifadə edir. Bu səs bir anda baş verən və tez bir zamanda bitən xarakter daşıyır. Məsələn, quru yarpaqların ayaq altında çırpılması, quru budaqların qırılması, quru ağacın parçalanması zamanı yaranan səs "şarpıltı" kimi təsvir edilir.
Etimoloji baxımdan, "şarpıltı" sözü türk dillərindən gəlmişdir. "Şarp" kökü, türkcədə kəskin, iti, sərt mənalarını ifadə edən köklərlə əlaqəlidir. "-ltı" şəkilçisi isə səs, səs-küy mənalarını ifadə edən bir şəkilçidir. Beləliklə, sözün ümumi mənası "kəskin, sərt səs-küy" kimi təyin oluna bilər.
Şarpıltı sözü müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər. Məsələn:
- "Qapının şarpıltısı hər kəsi oyadı." (Bu cümlədə şarpıltı qapının birdən açılmasından və ya bağlanmasından yaranan səsi ifadə edir.)
- "Quru budaqlar əsmək zamanı şarpıltı ilə qırılırdı." (Burada şarpıltı qırılan budaqların səsini bildirir.)
- "Onun qəfil hərəkəti şarpıltıya səbəb oldu." (Bu cümlədə şarpıltı, səsin hansı səbəbdən yaranmasından asılı olmayaraq, qəfil və kəskin bir səsi bildirir.)
Ümumiyyətlə, "şarpıltı" sözü qısa, kəskin, quru və sərt səslərin ümumi bir təsviri olaraq istifadə olunur və bu səsin konkret mənbəyini müəyyənləşdirmədən də işlənə bilər. "Şappıltı" sözü ilə sinonim kimi qəbul edilməsinə baxmayaraq, "şarpıltı" daha çox kəskin və qısa səsləri ifadə edir.