Şellak (hollandca shellac sözündən) heyvan mənşəli təbii qatrandır. Daha dəqiq desək, şellak, Laccifer lacca adlı pulcuqlu bitkinin şirəsini əmən bir növ bit qurdunun (lak həşəratı) ifraz etdiyi qatranlı maddədir. Bu maddə, həşəratın bədənini və yumurtalarını qorumaq üçün ifraz olunur və ağacların budaqları üzərində qatı bir təbəqə əmələ gətirir.
Şellak, xarici görünüşünə görə qırmızımtıl-qəhvəyi rəngdə, qırılqan və sərt bir maddədir. Suda həll olunmur, ancaq spirt, qələvi və bəzi üzvi həlledicilərdə həll olur. Bu xüsusiyyətləri onu müxtəlif sahələrdə, xüsusilə də sənaye və sənətkarlıqda geniş tətbiqini tapmışdır.
Tarixən şellak, əsasən Hindistan və digər Cənub-Şərqi Asiya ölkələrində istehsal olunmuş və vernislər, laklar, cilalar, yeyinti sənayesində örtük maddəsi kimi istifadə edilmişdir. Müasir dövrdə də şellak öz aktuallığını qoruyub saxlayır, ancaq sintetik materialların geniş yayılması səbəbindən əvvəlki qədər geniş istifadə olunmur.
Şellak tərkibindəki selluloza və digər üzvi birləşmələr sayəsində səthi parıltılı və hamar edir, həmçinin yaxşı izolyasiya xüsusiyyətinə malikdir. Bu səbəbdən, elektrotexnika sənayesində, musiqi alətlərinin cilalanmasında və digər xüsusi tətbiqlərdə də istifadə olunur. Ekoloji cəhətdən təmiz olması onun üstünlüklərindən biridir, lakin istehsalı əmək tutumlu və uzunmüddətli olduğundan sintetik alternativlərlə rəqabət aparmaqda çətinlik çəkir.
Müxtəlif cümlələrdə işlənmə nümunələri:
- Taxta mebelləri şellakla cilaladılar.
- Şellak, təbii və ekoloji cəhətdən təmiz bir qatran növüdür.
- Bu qədim musiqi aləti şellakla örtülmüşdür.
- Sənətkar şellağın xüsusiyyətlərini yaxşı bilirdi və onunla işləməyi bacarırdı.