Şeyx (ər. شيخ - şeyx) sözü ərəb mənşəlidir və əsasən yaşlı, hörmətli kişi mənasını verir. Lüğətlərdəki "qəbilə və ya əşirət başçısı" tərifi onun ən geniş yayılmış və tarixi olaraq əhəmiyyətli mənalarından biridir. Lakin bu, sözün yeganə mənası deyil. Şeyx sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalarda işlədilə bilər.
1. Qəbilə və ya əşirət başçısı: Bu, Şeyx sözünün ənənəvi və ən çox tanınan mənasıdır. Xüsusilə Ərəbistan yarımadasında və bəzi digər İslam ölkələrində qəbilə və ya tayfaların dini, sosial və siyasi liderinə Şeyx deyilirdi və hələ də deyilir. Bu mənada Şeyx sözü güc, nüfuz və liderliklə bağlıdır.
2. Dini lider: İslam dünyasında, xüsusilə Sünni ərəb ölkələrində, Şeyx termini dini alimlər, şeyxlər və müəllimlər üçün də istifadə olunur. Bu mənada Şeyx dini biliyə, təcrübəyə və müqəddəsliyə malik bir şəxs kimi qəbul edilir. Məscidlərdə xütbələr oxuyan, dini dərslər verən və dini məsələlərdə rəy verən şəxslər də Şeyx adlandırıla bilər.
3. Hörmətli yaşlı kişi: Ərəb mədəniyyətində yaşlı və hörmətli kişilərə Şeyx müraciət forması olaraq da işlədilir. Bu, qohumluq əlaqəsindən asılı olmayaraq, yaşlı və təcrübəli bir şəxsə verilən hörmət ifadəsidir.
4. Sufi təriqətlərindəki lider: Sufi təriqətlərində Şeyx termini ruhani rəhbəri, şeyxi və mürşidi ifadə edir. Bu mənada Şeyx, müridlərinə ruhani təlimat verən, onların ruhani inkişafına rəhbərlik edən bir şəxsdir. Verilən nümunədə ("Digər şeyxlər və müridlər də gəlib birər-birər [dərvişin] ətrafına toplaşırlar") Şeyx sözü bu mənada işlədilmişdir.
Beləliklə, "Şeyx" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir. Sadəcə "qəbilə başçısı" kimi təsvir etmək onun mənalarının tamlığını əks etdirmir. Sözün köklərini və müxtəlif mədəni kontekstlərdə necə işlədildiyini anlamaq onun tam mənasını dərk etmək üçün vacibdir.