Şeyxəna sözü Azərbaycan dilində rəsmi lüğətlərdə qeyd olunmasa da, geniş yayılmış bir ünsiyyət ifadəsidir. Əsasən Şimali Azərbaycan dialektlərində işlənən bu söz, "şeyx" sözündən törəmə olub, şeyxə hörmətlə, ehtiramla müraciət formasını bildirir. Lüğətlərdəki "Ey şeyx, şeyximiz" tərifi sözün əsas mənasını əks etdirir, lakin onun dil xüsusiyyətlərini tam əhatə etmir.
Sözün mənşəyi ərəb dilindəki "şeyx" (شيخ) sözündən götürülmüşdür. Ərəbcə "şeyx" qoca, yaşlı kişi, tayfa başçısı, din alimi mənasını verir. Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmiş bu söz, vaxt keçdikcə mənasını qoruyaraq, əlavə olaraq, hörmət və ehtiram ifadə etmək üçün də işlənmişdir. "Şeyxəna" isə bu hörmət ifadəsini daha da gücləndirir və söhbətə yaxınlıq, səmimiyyət əlavə edir. Bu baxımdan, sadəcə "şeyx"ə müraciət deyil, daha çox "əziz şeyxim", "hörmətli şeyxim" mənalarını da özündə ehtiva edir.
Misal olaraq verilən cümlədə ("Şeyxəna, doğrusu, mən övladdan sarı bədbəxt olmuşam, bir qələtdir eləmişəm") söz, söhbət ərzində şeyxə olan ehtiram və həmçinin özünü müdafiə edən, üzr istəyən bir tona malikdir. Beləliklə, "şeyxəna" yalnız bir müraciət forması olmayıb, həm də danışanın hisslərini, əhval-ruhiyyəsini əks etdirən bir ifadə vasitəsidir. Daha geniş mənada, "şeyxəna" sözü, yüksək məqamlı və hörmətli bir şəxsə ünvanlanan müraciət formaları arasında özünəməxsus yer tutur və əsasən qeyri-rəsmi ünsiyyətdə işlənir.
Qeyd edək ki, "şeyxəna" sözü dialektik bir ifadə olduğundan, yazılı mənbələrdə az rast gəlinir və standart ədəbi dilə daxil deyil. Lakin Azərbaycan dilinin zənginliyi və dialektlərinin müxtəlifliyi nəzərə alınaraq, bu cür sözlərin öyrənilməsi və lüğətlərə daxil edilməsi vacibdir. Çünki onlar Azərbaycan dilinin mədəniyyətini və xüsusiyyətlərini əks etdirir.