Şəban (ərəbcə: شعبان Šaʿbān) sözü fars dilindən keçmiş olub, qəməri-ərəb təqviminin səkkizinci ayının adını ifadə edir. "Şəban" sözünün etimologiyası ərəb dilinin "şəbb" (شعب) kökündən törəyir ki, bu da "ayırmaq", "bölmək", "yayılmaq" mənalarını verir. Bəzi tədqiqatçılar bu adı ayın Ramazan ayından əvvəl gəlməsi və Ramazan ayının müqəddəsliyinə hazırlıq dövrü olması ilə əlaqələndirir, yəni Ramazan ayına gedən yolu "ayırmaq", "fərqləndirmək" kimi düşünürlər. Beləliklə, Şəban ayı Ramazan ayından əvvəl gələn ay olaraq, onu müqəddəs Ramazan ayından ayırır, fərqləndirir.
Lüğətlərdə sadəcə "səkkizinci ay" tərifi yetərli deyil. Şəban ayı, Ramazanın önündə gələn və oruca hazırlıq ayı kimi qəbul edilən bir dövr olma xüsusiyyətini də ehtiva edir. Bu baxımdan, mədəni və dini əhəmiyyəti böyükdür. Müxtəlif müsəlman icması və məktəblərində Şəban ayında müxtəlif dini əməllər yerinə yetirilir, namazlar qılınır, dua edilir.
Misal cümlələrdə istifadəsinə nəzər salaq:
- "Şəban ayında hər gün Quran oxuyurdu."
- "Şəban ayının son çərşənbə axşamı xeyirli gecə hesab olunur."
- "Ramazandan əvvəlki ay olan Şəban ayında oruca hazırlıq işləri görülür."
- "O, Şəban ayında səfərə çıxdı."
Göründüyü kimi, "Şəban" sözü yalnız təqvim ayı kimi deyil, həm də onunla bağlı adət-ənənələri, dini əhəmiyyətini ifadə etmək üçün də istifadə olunur. Məsələ, "Həmişə şəban, bir yol da ramazan" misalında da bu məna aydın şəkildə özünü göstərir. Bu məsəl, Şəban ayının Ramazana gedən bir yol, bir hazırlıq dövrü olduğunu bildirir.