Şəcərə (ər. شجرة - şəcərə - ağac) termini bir sülalənin, xanədanın və ya hər hansı bir qrupun nəsil-nəsəl əlaqələrini, qohumluqlarını göstərən sxematik təsvir, qrafik və ya cədvəl kimi başa düşülür. Sadəcə nəsil qollarının sadalanması deyil, həm də onların bir-biri ilə qohumluq əlaqələrini aydın şəkildə göstərən bir sistemdir. Bu sistem, adətən, qollu-budaqlı bir ağac formasında təqdim olunur, hər budaq və yarpaq isə müəyyən bir şəxsi və ya ailəni təmsil edir. Ağacın gövdəsi isə ümumi əcdadı simvolizə edir.
Şəcərənin qurulması üçün adətən, ad, doğum tarixi, ölüm tarixi, ailəvi əlaqələr (atadan-anadan övladlar, ərlər-arvadlar, qardaşlar-bacılar və s.) kimi məlumatlardan istifadə olunur. Müasir şəcərələrdə əlavə olaraq fotoşəkillər, yaşayış yerləri, peşələr, nailiyyətlər kimi məlumatlar da əlavə edilə bilər. Məlumatların dəqiqliyi və etibarlılığı şəcərənin dəyərini artırır. Tarixi şəcərələr, xüsusilə, genealoji tədqiqatlarda, tarixi hadisələrin təhlili zamanı və sülalələrin inkişafının izlənilməsində əhəmiyyətli rol oynayır.
Şəcərə sözü həm yazılı, həm də qrafik formada istifadə oluna bilər. Yazılı formada o, sadə bir siyahı şəklində də ola bilər, lakin ənənəvi olaraq qollu-budaqlı ağac forması daha çox yayılmışdır. Qrafik təsvir isə daha vizual və aydın olur, nəsil əlaqələrini daha asan başa düşməyə imkan verir. Şəcərə, aile tarixinin öyrənilməsi, soy-kökünün izlənilməsi, genetik tədqiqatlar və hətta hüquqi məsələlərin həllində vacib rol oynaya bilir.
Cümlədə istifadəsi nümunələri:
- Onun ailəsinin şəcərəsi çox qədim tarixə malikdir.
- Tarixçi, sülalənin şəcərəsini araşdıraraq onun mənşəyini müəyyənləşdirdi.
- Bu şəcərədə bütün qohumların adları göstərilib.
- Şəcərənin qurulması üçün uzun müddət ərzində geneoloji tədqiqatlar aparıldı.