Şədid sözü ərəb mənşəlidir və klassik Azərbaycan ədəbi dilində geniş işlənmişdir. Müasir Azərbaycan dilində də istifadə olunsa da, daha çox ədəbi üslubda və ya köhnə ədəbiyyat nümunələrində rast gəlinir. Lüğətlərdə verilən "şiddətli, sərt, çox ağır" mənaları sözün əsas mənasını əhatə etsə də, tam və dəqiq deyil.
Sözün əsas mənası "çox güclü, intensiv, həddən artıq" kimi izah edilə bilər. Bu güc müxtəlif sahələrə aid ola bilər: fiziki güc, duyğu, təsir, ağrı, xəstəlik və s. Məsələn, "şədid külək" dediklərimizdə küləyin qüvvəsinin həddindən artıq olduğunu ifadə edirik. "Şədid ağrı" ifadəsi isə ağrının dözülməz dərəcədə güclü olduğunu bildirir. "Şədid sevgi" ifadəsi isə duyğunun həddən artıq güclü olduğunu ifadə edir.
Şədid sözü sadəcə olaraq "ağır" mənasını verməkdən daha çox şey ifadə edir. "Ağır" sözü daha ümumi bir termindir, halbuki "şədid" daha konkret və intensiv bir təsiri bildirir. Məlumat verilən nümunədəki "şədid həyat" ifadəsi də həyatın çətinliklərinin, əzablarının və mübarizələrinin həddən artıq güclü və dözülməz olduğunu vurğulayır. Bu, sadəcə "ağır həyat" ifadəsindən daha dramatik və təsirli bir təsvirdir.
Sözün sinonimləri arasında "qəddar", "şiddətli", "qüvvətli", "sərt", "acı" və "dözülməz" kimi sözlər göstərilə bilər, lakin hər birinin kontekstdə fərqli nüansları vardır. Məsələn, "qəddar" sözü daha çox pis niyyəti ifadə edir, halbuki "şədid" mütləq pis bir şey demək deyil.
Müxtəlif cümlələrdə "şədid" sözünün necə işləndiyi aşağıdakı nümunələrdə göstərilir:
- Şədid yağış bütün şəhəri su altında qoydu.
- Xəstəliyin şədid əlamətləri onu çarəsiz hala salmışdı.
- Onların arasında şədid bir mübahisə baş verdi.
- Şədid rəqabət bazar iqtisadiyyatının ayrılmaz hissəsidir.
- O, şədid bir insan idi, amma ədalətli idi.
Bu nümunələr göstərir ki, "şədid" sözü müxtəlif kontekstlərə uyğunlaşa bilər və hər dəfə də güclü, intensiv bir təsir ifadə edir.