Şəhlalanmaq felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası, gözlərin iri və açıq şəkildə parlaması, parıldamasıdır. Bu, sadəcə "iri açılmaq"dan daha çox, gözlərin ifadəli və cəlbedici bir şəkildə parıldayan, işıq saçan vəziyyətə gəlməsini ifadə edir. "İri açılmaq" ifadəsi fiziki bir hərəkəti bildirsə də, "şəhlalanmaq" daha çox duyğu və təəssüratın gözlərdə əks olunmasını əks etdirir. Misal üçün, sevinc, heyranlıq, və ya həyəcan hissləri gözlərin şəhlalanmasına səbəb ola bilər.
Etimalogiyasına gəldikdə, sözün kökü dəqiq müəyyən olunmasa da, "şəhlə" (işıq, parıltı) sözü ilə əlaqələndirilə bilər. "Şəhlalanmaq" sözünün "şəhlə" ilə əlaqəsi, gözün parlaqlığının, işıq saçmasının vurğulanmasını göstərir. Bu, sadəcə gözlərin açıq olmasını deyil, onların daxili bir parıltı ilə dolmasını ifadə edir.
Sözün istifadəsinə dair nümunələr:
- "Sevincdən gözləri şəhlalanıb parıldayırdı." (Bu cümlədə "şəhlalanmaq" sevincin gözlərdəki təzahürünü ifadə edir.)
- "Qarşısındakı gözəlliyə heyran qalaraq, gözləri şəhlalanmışdı." (Bu cümlədə "şəhlalanmaq" heyranlığın gözlərdəki ifadəsini bildirir.)
- "Ala gözləri nərgisi-məstanə tək şəhlalanır; elə ki, süzgünləşir, yüz mərtəbə zibalanır." (Bu misalda olduğu kimi, şəhlalanmaq həm də gözəllik, cazibə ilə əlaqələndirilə bilər. Gözlərin şəhlalanması onların cazibədar görünüşünü vurğulayır.)
Yekun olaraq, "şəhlalanmaq" sadə bir "iri açılmaq"dan fərqli olaraq, gözlərin ifadəli, parıltılı və cazibədar şəkildə açıq və parlaq olmasını ifadə edən daha zəngin və poetik bir sözdür. Bu, gözlərin yalnız fiziki vəziyyətini deyil, həm də duyğu və hisslərin gözlərdəki əksini ifadə edir.