Şırıl-şırıl: Azərbaycan dilində "şırıl-şırıl" sözü onomatopoetik bir ifadədir, yəni səsin təqlididir. Səsin xarakterini, axıcılığını və sürətini ifadə etmək üçün işlədilir. Əsasən suyun, çayın, bulağın sürətli və durmadan axması kimi təbii hadisələri təsvir etmək üçün istifadə olunur. "Şır" sözü özündə səsin incə, yüksək tonunu və sürətli axını əks etdirir. "Şırıl-şırıl" isə bu səsin təkrarlanmasını, davamlılığını və bəlkə də bir qədər də mülayimliyini göstərir. "Şır-şır" ilə müqayisədə "şırıl-şırıl" daha incə, daha yumşaq bir səs təəssüratı yaradır.
Lüğətlərdə sadəcə "bax şır-şır" kimi qeyd edilməsi, sözün əsl mənasını və ifadə etdiyi nüansları tam əks etdirmir. "Şırıl-şırıl"ın mənası yalnız suyun axmasına aid deyil, həmçinin səsin sürətli və davamlı axını ifadə edə bilər. Məsələn, küləyin şırıl-şırıl əsməsi, maşının şırıl-şırıl işləməsi kimi ifadələrdə də istifadə oluna bilər. Bu, sözün semantik genişliyini göstərir.
Misallar:
- Səhər şırıl-şırıl səsin gələndə: Bu cümlədə "şırıl-şırıl" səsin xarakterini (incə, sürətli, davamlı) və səhər tezdən eşidilməsini ifadə edir. Səs, məsələn, kiçik bir çayın, bulağın və ya quşların səsi ola bilər.
- Axıb gedir qapımızdan kiçik çay şırıl-şırıl: Bu misalda "şırıl-şırıl" çayın axmasının sürətini və səsini dəqiq təsvir edir. Səsin incəliyi və davamlılığı vurğulanır.
- Külək şırıl-şırıl əsirdi. Bu cümlədə "şırıl-şırıl" küləyin sürətli və davamlı əsməsini ifadə edir.
Ümumiyyətlə, "şırıl-şırıl" sözü onomatopoetik ifadələrin dilin ifadə imkanlarını necə zənginləşdirdiyinin aydın bir nümunəsidir. Onun mənası yalnız sözün tərkibindən deyil, həm də cümlədəki yerindən və kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.