Şivə (fars. شِوَہ) sözü Azərbaycan dilində danışığın coğrafi və ya sosial mənsubiyyətini əks etdirən xüsusiyyətlərinin məcmusunu bildirir. Yəni, bir dilin müəyyən bir bölgədə və ya sosial qrupda istifadə olunan, ümumi ədəbi dildən fərqlənən, fonetik, leksik və qrammatik xüsusiyyətlərini özündə əks etdirən variantıdır. Bu fərqlər tələffüz (səs sistemində), lüğət tərkibində (söz ehtiyatında) və qrammatik quruluşda (söz düzümündə, fel əyilmələrində, qoşmaların işlənməsində və s.) özünü göstərir.
Lüğətlərdə “şivə” sözü əsasən tələffüz tərzi kimi izah olunsa da, bu, onun mənasının tam əhatəliliyini ifadə etmir. Çünki şivə sadəcə tələffüz deyil, həm də lüğət və qrammatika səviyyəsində də fərqlərə malikdir. Məsələn, bir şivədə müəyyən bir sözün fərqli bir mənası ola bilər, və ya qrammatik quruluşda digər şivələrdən fərqlənən xüsusiyyətlər müşahidə edilə bilər.
Misal olaraq, "kitab" sözünü götürək. Ədəbi Azərbaycan dilində "kitab" sözünün tələffüzü standartdır. Ancaq müəyyən bir şivədə bu sözün tələffüzü "kitap" və ya fərqli bir formada ola bilər. Həmçinin, həmin şivədə "kitab" sözü ilə əlaqəli idiomatik ifadələr və ya ədəbi dildə olmayan sinonimləri də ola bilər.
Beləliklə, "şivə" sözü bir dilin coğrafi və ya sosial variantını təmsil edən mürəkkəb bir dil hadisəsidir və onun təkcə tələffüzü ilə deyil, ümumi dil sisteminə münasibəti ilə də araşdırılması vacibdir. Sözün Fars dilindən götürülməsi də onun dil variantları ilə bağlı geniş mənasını təsdiq edir.
Verdiyiniz nümunə cümləsində ("Dostum haman kitabı bükdü, qoydu stolun üstə və durdu, getdi, şkafdan yenə bir köhnə kitab çıxardı") "şivə" sözü istifadə olunmayıb. Bu cümlə şivə xüsusiyyətlərini özündə əks etdirməsə də, şivələrin tələffüz və lüğət fərqlərini nümayiş etdirmək üçün mümkündür. Məsələn, "haman" sözü bəzi şivələrdə "həmin" kimi işlənə bilər. Bu da cümlədə şivə xüsusiyyətinin göstəricisi ola bilər.