Taxtalamaq feli, əsasən Azərbaycan dilinin şivə və ləhcələrində geniş yayılmış, standart ədəbi dilə nisbətən daha az istifadə olunan bir sözdür. Etimoloji baxımdan "taxt" və "-lamaq" şəkilçisinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "Taxt" sözünün kökü qədim türk dillərinə gedib çıxır və əsas mənası "oturmaq üçün yüksək yer, kürsü" deməkdir. "-lamaq" şəkilçisi isə hərəkət bildirən bir şəkilçidir və feli sifət əmələ gətirir.
Lüğətlərdə "taxtalamaq" feli sadəcə "taxtda oturmaq" kimi izah edilmiş olsa da, bu, sözün tam mənasını əks etdirmir. Çünki "taxtalamaq" sadəcə oturmağı deyil, taxtda möhtəşəm, hökmran, əzəmətli şəkildə oturmağı, özünü taxtda əzəmətli hiss etməyi ifadə edir. Bu mənada "taxtalamaq" fəxr, qürur, əzəmət və üstünlük hisslərini də özündə əks etdirir. Beləliklə, "taxtalamaq"ın mənası "taxtda oturmaq"dan daha geniş bir məna spektrini əhatə edir.
Fərqli cümlələrdə istifadəsinə nümunələr:
1. "Sultan taxtında taxtalayırdı, ətrafındakılar isə onun əzəmətini seyr edirdilər." Bu cümlədə "taxtalamaq" sözü sultanın mövqeyinin, qüdrətinin və əzəmətinin vurğulanması üçün istifadə olunmuşdur. Sadəcə oturmaq hərəkəti deyil, hökmranlıq və əzəmət hissinin ifadəsi üstündədir.
2. "Qəhrəmanımız düşməni məğlub etdikdən sonra qələbə taxtında taxtalayırdı." Bu cümlədə də "taxtalamaq" sözü qələbənin, uğurun və üstünlüyün simvolik təsvirində istifadə olunmuşdur.
3. "O, var-dövlətini göstərmək üçün sanki taxtalayırdı." Bu cümlədə isə "taxtalamaq" sözü özünü əhəmiyyətli və üstün hiss etmək, özünü nümayiş etdirmək mənasında işlənmişdir.
Nəticə olaraq, "taxtalamaq" sözü sadə bir hərəkəti deyil, həmçinin sosial və psixoloji mənaları da özündə ehtiva edən, daha çox obrazlı ifadədir. Standart ədəbi dildə az işlənsə də, şivə və ləhcələrdə geniş istifadə olunan və özünəməxsus bir koloriti olan bir sözdür.