Tat sözü Azərbaycan, Dağıstan və İran ərazilərində yaşayan, əsasən İran dillərinə mənsub olan bir xalqın adını ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa izah bu xalqın coğrafi yayılmasını və etnik mənsubiyyətini əks etdirir, lakin daha geniş bir məlumat tələb olunur.
Tatlar, tarixən İran dil qrupuna aid olan tat dilində danışırlar. Bu dilin dialektləri coğrafi mövqeyə görə müxtəliflik göstərir və bəzən qonşu dillərin (Azərbaycan türkcəsi, farsca və s.) təsiri altında dəyişikliklərə uğramışdır. Onların etnik mənşəyi haqqında müxtəlif nəzəriyyələr mövcuddur və tam aydınlıq yoxdur. Bəzi araşdırmalar onları qədim İran əhalisinin törəməsi kimi təqdim edir, bəziləri isə digər etnik qruplarla qarışmaların nəticəsi olaraq görürlər.
"Tat" etnonimi də müxtəlif təfsirlərə malikdir. Bəzi alimlər onu "təmiz", "saf" mənasını verən bir kökdən çıxardırlar, digərləri isə digər etimoloji variantlar irəli sürürlər. Bu terminin müxtəlif tarixi mərhələlərdə müxtəlif mənalarda işləndiyi də müşahidə olunur.
Tatların mədəniyyəti, adət-ənənələri və dini inancları yaşadıqları bölgənin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq müxtəliflik göstərir. Çoxları şiə müsəlman olsa da, digər dini və məzhəbi təmsilçilər də mövcuddur. Onların zəngin folkloru, musiqisi, incəsənəti və mətbəxi tarixi-mədəni irsinə aid qiymətli nümunələrdir.
Cümlədə necə işləndiyi nümunələri:
- "O, Dağıstanda yaşayan bir tat idi." (Etnik mənsubiyyəti göstərir)
- "Tat xalqının mədəniyyəti çox zəngindir." (Xalqı kollektiv olaraq ifadə edir)
- "Tədqiqatçı tat dilinin dialektləri üzərində işləyirdi." (Dil adını göstərir)
Qeyd etmək lazımdır ki, "tat" termini bəzən digər mənalarda da işlədilə bilər (məsələn, şirin şirniyyat növü kimi). Lakin bu, əsasən, əsas mənasından fərqli bir kontekstdə istifadə olunur və əsasən kontekstdən asılı olaraq başa düşülür.