Tavan sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir sözdür və əsasən binanın daxili hissəsinin üst örtüyünü, səqfi bildirir. Lüğətlərdə sadəcə "binanın daxilinin üst örtüsü; səqf" kimi tərifi verilmiş olsa da, mənası daha çoxşaxəlidir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif nüanslar daşıya bilər.
Etimoloji baxımdan tavan sözünün mənşəyi farsca "tavan" sözündəndir və "örtük, üst" mənalarını ifadə edir. Bu mənşəyə əsasən tavan, sadəcə fiziki bir obyekt deyil, həm də bir məkanı, bir sahəni üst örtüyü ilə bağlayan, məhdudlaşdıran bir elementi təmsil edir. Bu mənada tavan, binanın memarlığında mühüm rol oynayan, həm estetik, həm də funksional əhəmiyyətə malik bir elementdir.
Tavanın materialı, forması, dizaynı müxtəlif ola bilər. Taxta tavan, beton tavan, asma tavan, güzgü tavan kimi müxtəlif növləri vardır və hər biri özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir. Misal üçün, "taxta tavan" deyərkən, taxtadan hazırlanmış bir örtük nəzərdə tutulur; "asma tavan" isə əsas tavana asılmış bir ikinci örtükdür. Beləliklə, "tavan" sözü həm konkret, həm də ümumiləşdirilmiş mənada işlənə bilər.
Məsəl üçün, verilən misalda ("Bir qoca da zilləyərək gözlərini tavana; Ovuşdurub ovucunda tütün tökür qəlyana") tavan, qocanın baxdığı məkanı, yəni otağın üst hissəsini ifadə edir. Burada tavan konkret bir fiziki obyekt kimi deyil, daha çox məkanın üst hissəsi kimi metaforik mənada işlənir.
Qısacası, "tavan" sözü sadəcə bir binanın üst örtüyü deyil, məkanın həndəsi xüsusiyyətlərini, memarlığını və hətta bədii təsvirlərini də ifadə edən çoxşaxəli bir leksik vahiddir. Onun mənası hər zaman kontekstdən asılı olaraq dəqiqləşdirilməlidir.