izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tekstologiya (latınca textus – mətn + logos – elm, təlim) filologiya və tarix elmlərinin bir qoludur ki, əsasən yazılı mətnlərin mənşəyinin, inkişafının, redaktələrinin, versiyalarının müqayisəli təhlili, həmçinin mətnlərin tənqidi nəşrinin hazırlanması ilə məşğul olur. Bu sahə, sadəcə mətnin mövcud formada oxunmasını deyil, həm də onun yaranma tarixini, müəllifinin niyyətini, redaktələr zamanı baş verən dəyişiklikləri, müxtəlif nüsxələrin əlaqəsini və tarixi kontekstini araşdırır.

Tekstologiyanın əsas məqsədi, mətnin ən etibarlı və orijinala yaxın formasını müəyyən etmək, mövcud variantlar arasından ən düzgününü seçmək və bu əsasda tənqidi bir nəşr hazırlamaqdır. Bu proses, müxtəlif əlyazmaların müqayisəsini, onların paleoqrafik təhlilini, dilçilik xüsusiyyətlərinin öyrənilməsini, mətnin tarixi kontekstinin araşdırılmasını, həmçinin müxtəlif redaksiyaların müqayisəli təhlilini əhatə edir. Müxtəlif səhvlərin, əlavələrin və buraxılışların aşkarlanması və təyin edilməsi də tekstoloqların mühüm vəzifələrindəndir.

Tekstologiya müxtəlif sahələrdə tətbiq olunur. Ədəbiyyatşünaslıqda əsərlərin orijinal mətninin bərpası üçün, tarixdə qədim sənədlərin təhlili üçün, hüquqda qanunların və digər hüquqi sənədlərin orijinal mətninin müəyyən edilməsi üçün, dini mətnlərin tədqiqi üçün geniş istifadə olunur. Mətnin dəyişmə tarixini, müəlliflik məsələlərini, mətnin ideya məzmununun formalaşmasını öyrənmək də tekstologiyanın əsas istiqamətlərindəndir.

Qısaca desək, tekstologiya, mətnlərin elmi tədqiqi üçün sistematik və tənqidi bir yanaşmadır. Bu sahədə çalışan mütəxəssislər mətnin tarixi, mətnin strukturu, mətnin dil xüsusiyyətləri və mətnin ideya məzmunu kimi amilləri nəzərə alaraq, mətn haqqında ən dəqiq və ətraflı məlumatı əldə etməyə çalışırlar. "Mətnşünaslıq" termini ilə sinonim olaraq işlənsə də, tekstologiya termini daha geniş və sistemli bir yanaşmanı ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz