Tədqiq (ər. tədqiq - axtarmaq, araşdırmaq) sözü əsasən elmi kontekstdə işlənir və müəyyən bir mövzu, hadisə, obyekt və ya proses haqqında sistemli, planlı və dəqiq araşdırma aparmaq mənasını verir. Bu araşdırma nəticəsində mövzu ilə bağlı yeni biliklər əldə edilir, mövcud biliklər dəqiqləşdirilir və ya genişləndirilir, müəyyən nəticələrə və ya nəzəriyyələrə gətirilir. Tədqiqat prosesi, ümumiyyətlə, müəyyən bir metodologiya və ya yanaşma əsasında aparılır və əldə edilən nəticələr elmi ədəbiyyatda dərc edilir və ya digər elmi ictimaiyyətlə bölüşülür.
Tədqiq, sadəcə bir şeyin xüsusiyyətlərini öyrənməkdən daha çox, dərin bir anlayış əldə etmək, fərziyyələri yoxlamaq, nəzəriyyələr qurmaq və ya mövcud nəzəriyyələri dəstəkləmək və ya rədd etmək kimi məqsədləri özündə birləşdirir. Beləliklə, tədqiq passiv müşahidədən fərqli olaraq, aktiv bir prosesdir ki, bu prosesdə tədqiqatçı sistemli yanaşma, planlı fəaliyyət və əldə edilən məlumatların tənqidi təhlili vasitəsilə həqiqətə yaxınlaşmağa çalışır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Alimlər uzun illərdir bu xəstəliyin səbəblərini tədqiq edirlər.
- Onun elmi tədqiqi dünyada böyük maraqla qarşılandı.
- Tarixçilər bu hadisəni dəqiq tədqiq etməlidirlər.
- Doktor öz işini tədqiq etmək üçün əlavə vaxt aldı.
- Bu sahənin tədqiqi üçün yeni metodlar inkişaf etdirilməlidir.
Qeyd edək ki, "tədqiqat" sözü də eyni mənaya malikdir və çox vaxt "tədqiq" sözünün sinonimi kimi istifadə olunur. Lakin, "tədqiqat" daha geniş mənada işlənərək, bir sıra tədqiq işlərini özündə birləşdirən genişmiqyaslı bir prosesi də ifadə edə bilər.