Təəccüblənmə sözü "təəccüblənmək" fellindən törəmə bir isimdir və əsasən bir hadisə, vəziyyət və ya xəbər qarşısında hiss edilən ani və güclü təəccüb, heyrət, şaşqınlıq vəziyyətini ifadə edir. Bu, sadəcə bir "təəccüb hissi" deyil, daha çox bu hissin ifadəliliyini, nəzərəçarpanlığını, dərəcəsini vurğulayır. Məsələn, "Onun bu qədər tez qayıdışı böyük bir təəccüblənməyə səbəb oldu" cümləsində təəccüblənmə, sadəcə təəccüb hissini deyil, o hissin gücünü, əhatə dairəsini ifadə edir. Başqa sözlə, burada ifadə olunan təəccüb adi bir təəccüb deyil, əhəmiyyətli, gözlənilməz və ya təsirli bir hadisəyə bağlıdır.
Etimoloji baxımdan, "təəccüblənmə" sözünün kökü ərəb mənşəlidir. "Təəccüb" sözü "əcəb" kökündən törəmişdir və "heyranlıq, şaşqınlıq, qəribəlik" mənalarını ifadə edir. "Təəccüblənmək" isə bu hissin yaranmasını, baş verməsini göstərir. Beləliklə, "təəccüblənmə" sözü, təəccüb hissinin tam olaraq ifadəsinə, onun təsir gücünə, nəticəsinə işarə edir.
Sözün cümlədə işlənməsinə dair nümunələr:
- Onun gözlənilməz gəlişi böyük bir təəccüblənməyə səbəb oldu.
- Səhnədəki dəyişiklik tamaşaçıların təəccüblənməsinə səbəb oldu.
- O, heç gözləmədiyi xəbəri eşidəndə təəccüblənməsi üzündən görünürdü.
- Elmin inkişafı insanlarda hər zaman təəccüblənmə yaradır.
- Bu qədər böyük uğur onun təəccüblənməsinə səbəb oldu.
Göründüyü kimi, "təəccüblənmə" sözü həm müəyyən bir hadisəyə olan reaksiyanı, həm də bu reaksiyanın özünü ifadə edir. "Təəccüb" sözündən fərqli olaraq, daha intensiv və nəticəyönümlü bir məna daşıyır.