Təkbir (ər. تکبیر - takbīr) sözü ərəb dilindən gəlmişdir və "Allah böyükdür" mənasını verən "الله أكبر" (Allāhu akbar) ifadəsinin tərcüməsidir. Lüğətlərdə sadəcə "namaz qılan zaman deyilən “Allahu əkbər”" kimi izahı kifayət etmir. Çünki təkbirin İslam dinində çox geniş tətbiq sahəsi vardır və yalnız namaza məhdudlaşmır.
İslamda təkbir, Allaha olan ucalığın, qüdrətin, böyüklüyün və sonsuzluğun ifadəsidir. Namazın müxtəlif hissələrində (məsələn, iqmə, rükuda, səcdədə) deyilməsinin yanında, müxtəlif dini mərasimlərdə, bayramlarda (Qurban bayramı, Ramazan bayramı), sevinc və qələbə anlarında, dua zamanı, dini məclislərdə, müqəddəs yerlərdə və hətta şəxsi dua və təriflərdə də istifadə olunur. Bəzi təriqətlərdə zikr mərasimlərinin əsasını təşkil edir. Beləliklə, təkbir sadəcə bir ibadət ifadəsi deyil, həm də Allaha olan imanın və təslimliyin açıq bir nümayişidir.
Təkbirin mənası "Allah ən böyükdür" olaraq tərcümə olunsa da, bu ifadənin mahiyyətini tam əhatə etmir. "Əkbər" sözü sadəcə "böyük" mənasını verməklə yanaşı, üstünlük, qüdrət, şərəf və izzət kimi mənaları da özündə birləşdirir. Ona görə də təkbir sadə bir tərif deyil, mürəkkəb bir mənəvi və ibadət ifadəsidir.
Cümlədə necə işləndiyinə dair nümunələr:
- İmam təkbiri söyləyərək namazı başladı.
- Qurban bayramı günü camaat səhər tezdən təkbir söyləyərək məscidə yollandılar.
- Sevincindən ürəyi yerindən oynayan qız təkbir deyərək Allaha şükür etdi.
- Müqəddəs Kəbə ətrafında zəvvarlar təkbir deyərək tavaf edirdilər.
Beləliklə, təkbirin sadə və yalnız namaza aid bir ifadə kimi izahı qeyri-kafi və məhduddur. Onun İslam dinindəki geniş mənası və tətbiqi sahələri nəzərə alınmalıdır.