Təkəmmül (ər. تَكَمُّل - takammul) sözü ərəb mənşəli olub, "kamala çatma", "mükəmməlləşmə", "təkmilləşmə" və "bitkinlik" mənalarını əhatə edir. Lüğətlərdə verilən qısa izahlar bu zəngin məna çalarlarını tam əks etdirmir. Daha dəqiq şəkildə desək, təkəmmül, bir varlığın və ya hadisənin öz potensialının həddindən artıq səviyyəyə çatması, inkişafının zirvə nöqtəsinə yüksəlməsi, yəni tam olaraq yetişməsi və mükəmməl bir vəziyyətə gəlməsidir.
Təkəmmül, sadəcə bir şeyin inkişafı deyil, həm də bu inkişafın keyfiyyətcə ən yüksək səviyyəyə çatması deməkdir. Bu proses tədricən baş verə bilər, pillə-pillə irəliləmə ilə xarakterizə oluna bilər. Lakin nəticə olaraq, əldə edilən vəziyyət mükəmməlliyə yaxın və ya mükəmməl olur.
Sözün işlənməsinə nümunələr:
- İnsan təkəmmülü əsrlər boyu davam edən bir prosesdir. (Burada təkəmmül, insan cəmiyyətinin və insanın özü kimi bir varlığın inkişafı və mükəmməlləşməsi mənasında işlənmişdir.)
- Texnologiyanın təkəmmülü bizim həyatımızı əsaslı şəkildə dəyişdirib. (Bu cümlədə təkəmmül, texnologiyanın inkişafı və mükəmməlləşməsi nəticəsində yeni imkanların yaranması mənasını verir.)
- Əsərin təkəmmülü onun müəllif tərəfindən uzun illər ərzində dəqiqliklə işlənməsi ilə bağlıdır. (Burada təkəmmül, bir əsərin mükəmməlləşməsi, yüksək səviyyəyə çatması mənasındadır.)
- Bitkinin təkəmmülü torpağın keyfiyyətindən birbaşa asılıdır. (Bu cümlədə isə bitkinin tam inkişaf etməsi, yetişməsi mənası ön plandadır.)
Göründüyü kimi, "təkəmmül" sözü müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif məna çalarları ilə işlənə bilir. Lakin ümumi mənada həmişə bir şeyin mükəmməlləşməsi, ən yüksək səviyyəyə çatması ideyasını ifadə edir.