Təlatümlü sifət və zərf kimi işlənən bir sözdür. Əsas mənası "coşqun, dalğalı, tufanlı" olmaqla yanaşı, daha geniş bir məna spektrini əhatə edir. Əslində, "təlatüm" ərəb mənşəli olub, "təlatüm" (تلاطم) felindən törəmişdir və "çırpınmaq, qarışmaq, qaynamaq, coşmaq" mənalarını verir. Beləliklə, "təlatümlü" sözü yalnız fiziki hadisələrə deyil, həm də mənəvi, ictimai və siyasi proseslərə aid edilə bilər.
Fiziki mənada: "Təlatümlü" sözü, dənizlərin, göllərin və ya çayların coşqun, dalğalı və fırtınalı vəziyyətini təsvir etmək üçün işlədilir. Misal üçün: "Təlatümlü dənizdə gəmi batdı." və ya "Qasırğa təlatümlü küləklər yaratmışdı." ifadələrində olduğu kimi.
Mənəvi və ictimai mənada: "Təlatümlü" sözü həmçinin, bir vəziyyətin, hadisənin və ya prosesin qeyri-sabit, çətin, qarışıq və gərgin olduğunu ifadə edir. Misal üçün: "Ölkə təlatümlü bir dövr yaşayırdı." və ya "Siyasi həyat olduqca təlatümlü idi." ifadələri bunu göstərir. Bu mənada, söz, qeyri-müəyyənlik, qarışıqlıq, mübarizə və gərginliyin mövcudluğunu bildirir.
Dilçilik baxımından: "Təlatümlü" sözü, əsasən sifət kimi işlənsə də, bəzi hallarda zərf kimi də işlənə bilər. Məsələn: "Dəniz təlatümlü idi." (sifət) və "Dəniz təlatümlü qaynayırdı." (zərf) ifadələrini müqayisə etsək, bu fərqi görə bilərik. Zərf kimi işləndikdə, fellərin hərəkətini və ya vəziyyəti daha aydın şəkildə təsvir edir.
Qısaca, "təlatümlü" sözü, coşqunluq, dalğalanma və qarışıqlığı ifadə edən geniş məna spektrinə malik, həm fiziki, həm də mənəvi hadisələri təsvir etmək üçün istifadə olunan çoxfunksiyalı bir sözdür.