Təlxək sözü Azərbaycan dilində geniş məna çalarlarına malik olan bir termindir. Əsasən, tarixi kontekst daxilində “padşahların, feodalların saraylarında gülməli hərəkətləri və zarafatları ilə öz ağalarını və onların qonaqlarını əyləndirən şəxs” mənasında işlənsə də, müasir istifadədə daha geniş və bəzən ironik mənalar da daşıyır.
Etimoloji baxımdan, sözün kökü türk dillərinə aiddir və əyləncə, şənlik, dəlilik kimi mənaları əks etdirən köklərdən törəyə bilər. Qədim türkcədəki müvafiq sözlərlə etimoloji əlaqələrin araşdırılması bu məsələnin daha dəqiq aydınlaşdırılmasına kömək edə bilər. Lakin, "təlxək" sözünün əsas mənası əyləncə və zarafat yaratmaqdan ibarətdir.
Tarixi kontekstdə təlxəklər sadəcə əyləncə məqsədi ilə deyil, həm də siyasi və sosial satira vasitəsi kimi istifadə olunmuşdur. Onların gülməli hərəkətləri və zarafatları arxasında hakimiyyətin tənqidi, cəmiyyətin qüsurlarının ifşası kimi mənalar gizlənə bilərdi. Beləliklə, təlxək, həm əyləncəli, həm də siyasi və sosial mənaların ifadə olunduğu bir vasitə kimi çıxış edirdi.
Müasir Azərbaycan dilində isə "təlxək" sözü adətən axmaq, ağılsız, savadsız insanları ifadə etmək üçün ironik və ya istehza ilə işlədilir. Məsələn: "O, elə bir təlxəkdir ki, heç nəyi başa düşmür." Burada söz incimə məqsədi daşıyır və həmin şəxsin ağıl və düşüncə qabiliyyətinin zəif olduğunu ifadə edir.
Qısaca, "təlxək" sözünün mənası tarixi kontekstdən və istifadə edilmə kontekstindən asılı olaraq dəyişə bilir. Tarixi mənasında saray əyləncələrində iştirak edən şəxs, müasir mənasında isə ağılsız, axmaq insan mənasında işlənir.