Tənqidi sifət. [ər.] Bu sözün əsas mənası “tənqidə aid olan”, “tənqidi xarakter daşıyan” deməkdir. Lüğətlərdəki "tənqidə həsr edilmiş, tənqid mahiyyətində olan, tənqid edən" ifadələri bu əsas mənanın müxtəlif nüanslarını əks etdirir. Əslində, "tənqidi" sözü tənqid hərəkatının, əsərin, yanaşmanın və ya şəxsin mahiyyətini və yönəlişini göstərir. Yəni, həmin əsər, hərəkat və ya şəxs tənqidi funksiyanı yerinə yetirir, tənqid aparır və ya tənqidin mövzusudur.
Sözün mənşəyi ərəb dilindən gəlməkdədir və "tənqid" kökünə söykənir. Ərəb dilindəki kökdən törəmə sözlər bu sifətin mənasını daha da dərinləşdirir və əhatə dairəsini genişləndirir. Məsələn, bir əsərin "tənqidi" olması onun sadəcə tənqid mövzusunda yazılmasını deyil, həm də tənqidi yanaşma, analiz və mühakimə ilə yazıldığını bildirir. Bu yanaşma obyektivlik, ədalətlilik, dəqiqlik və obyektiv faktlar əsasında qurulmuş təhlillə səciyyələnir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Tənqidi əsər ədəbiyyat tarixində özünəməxsus yer tutur.
- Onun tənqidi yanaşması çoxları tərəfindən təqdir olundu.
- Konfransda tənqidi fikirlər səsləndirildi.
- Tarixin tənqidi təhlili vacibdir.
- O, tənqidi düşüncə tərzinə malik idi.
Göründüyü kimi, "tənqidi" sözü müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif mənalar kəsb edə bilsə də, əsas mənası həmişə tənqidin mahiyyəti ilə bağlıdır. Sözün işlənməsindəki incəliklər cümlənin ümumi mənası və kontekstindən asılıdır.