izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Təpələmə sözü Azərbaycan dilində sifət və zərf kimi işlənir. Əsas mənası, bir qabı, səbəti və ya oxşar bir həcmi olan obyektin kənarlarına qədər, artıq doldurulmuş vəziyyətini ifadə edir. Yəni, həcmi tamamilə, ağzına qədər dolu, dopdolu, ləbələb dolu deməkdir. Bu mənada, "təpələmə" sözü "dolu" sözünün daha obrazlı, daha təsirli sinonimi kimi işlənir və obyektin doluluğunu vurğulayır. "Ləbələb dolu" ifadəsi ilə demək olar ki, sinonimdir, ancaq "təpələmə" daha çox "artıq doldurulmuş" mənasını əks etdirir, hətta bir az da "daşırmaq" həddinə yaxın olduğunu ifadə edə bilər.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "təpə" sözündən törəyib. "Təpə" yüksəklik, zirvə mənasını daşıdığı üçün "təpələmə"dəki "dolu olmaq" anlayışı, qabın "təpə"sinə, yəni yuxarı həddinə qədər dolmasını ifadə edir. Bu da sözün əsas mənasını daha da aydınlaşdırır.

Misal üçün, aşağıdakı cümlələrdə "təpələmə" sözünün necə işləndiyini görə bilərik:

1. Səbət təpələmə alma ilə doludur.

2. Çay stəkanı təpələmə şəkərə batmışdı.

3. Qazan təpələmə aşla qaynayırdı. (burada "təpələmə" həm doluluğu, həm də qaynama nəticəsində "daşmaq" həddinə çatmağı ifadə edir)

4. O, ciblərini təpələmə pul ilə doldurdu. (burada məcazi mənada işlənir)

Gördüyümüz kimi, "təpələmə" sözü həm konkret, həm də məcazi mənada işlənə bilir. Konkret mənada fiziki obyektlərin doluluğunu, məcazi mənada isə, məsələn, pul, iş və s. kimi şeylərin bol olmasını ifadə edə bilər. Sözün istifadə sahəsi genişdir və ədəbi üslubda da tez-tez rast gəlinir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz