izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Təpələnmək (f.): Bu fe'l leksik mənası etibarilə iki əsas istiqamətdə işlənir: birincisi, fiziki obyektlərin təpə kimi yığılması, qalaqlanması; ikincisi isə, metaforik mənada, bir yerə toplaşma, sıxlaşma, həddən artıq çoxalma anlamını ifadə edir.

Birinci məna (fiziki): Bu mənada "təpələnmək" sözü əsasən səpələnmiş, axıdılmış və ya boşaldılmış xammal və ya materialın yığılaraq təpə formasını alması anlamına gəlir. Misal üçün, "Maşından boşalan qum təpələndi" cümləsində olduğu kimi, qum dənələrinin bir yerə yığılaraq təpə əmələ gətirməsi təsvir olunur. Bu mənada "yığılmaq", "qalaqlanmaq", "yığışmaq" kimi sinonimlər işlədilə bilər, lakin "təpələnmək" sözü yığılan materialın xüsusi olaraq təpə formasında yığılmasını vurğulayır.

İkinci məna (metaforik): "Təpələnmək" sözü, fiziki təpə əmələ gəlməsindən kənara çıxaraq, metaforik mənada da işlənir. Bu mənada bir şeyin həddən artıq çoxalması, bir yerə sıx toplanması, çoxluğunu göstərmək üçün istifadə olunur. "Şəkər süfrənin üstündə girdə məcməyi dolusu qalxıb təpələndi" cümləsində şəkərin süfrədə həddən artıq çox olması və yığılması nəzərdə tutulur. Burada "təpələnmək" şəkərin miqdarının çoxluğunu və onun gözlə görünən həcmini ifadə edir. Bu mənada sinonim olaraq "yığılmaq", "dağılmaq", "səpələnmək" əksinə, "çoxalmaq", "artmaq" isə əlavə məna ifadə edə bilər.

Etimologiya: "Təpələnmək" sözü "təpə" kökünə "-lənmək" məsdər şəkilçisinin artırılması ilə əmələ gəlmişdir. "Təpə" sözü isə türk dillərinin ortaq leksikasına aid olub, yüksəklik, qabar, zirvə mənasını verir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz