Təsisat (ər. “təsis” sözünün cəmi) sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənaya malikdir. Əsasən, planlı şəkildə qurulmuş, təşkil olunmuş, yaradılmış və fəaliyyət göstərən müəssisələri, idarələri, qurumları və ya texniki qurğuları bildirir. Lüğətlərdə verilən “idarələr, qurğular” ifadəsi mənanın yalnız bir hissəsini əhatə edir. Daha geniş mənada, təsisatlar sosial, iqtisadi, siyasi və ya texnoloji sahələrdə müəyyən bir məqsəd üçün yaradılmış və strukturlaşdırılmış sistemlər, orqanlar, və ya quruluşlardır.
Sözün mənşəyi ərəb dilindəki "تأسيس" (təsis) felindən götürülmüşdür. Bu fel "qurmaq", "yaratmaq", "təməl qoymaq", "əsaslandırmaq" mənalarını verir. "Təsisat" isə bu felin cəm halını təmsil edir və bir çox müəssisə və ya quruluşun birlikdə nəzərdən keçirilməsini ifadə edir. Beləliklə, "təsisat" sadəcə bir binadan və ya qurğudan daha çox, daha geniş bir sistemi, təşkilatı və ya quruluşu özündə əks etdirir.
Cümlə içərisində istifadəsinə nümunələr:
- Ölkədə səhiyyə təsisatları modernizasiya olunur. (Səhiyyə ilə bağlı müxtəlif xəstəxanaları, poliklinikaları və digər tibb müəssisələrini ifadə edir.)
- Neft-qaz təsisatlarının təhlükəsizliyinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. (Neft və qaz hasilatı, emalı ilə bağlı müəssisələr, qurğular və infrastrukturu ifadə edir.)
- Maliyyə təsisatları vətəndaşların əmanətlərinin etibarlılığını təmin etməlidir. (Banklar, sığorta şirkətləri kimi maliyyə ilə bağlı müəssisələri ifadə edir.)
- Elm və təhsil təsisatları gənc nəslin intellektual inkişafına töhfə verirlər. (Universitetlər, elmi-tədqiqat institutları kimi təhsil və elm sahəsi ilə bağlı qurumları ifadə edir.)
Göründüyü kimi, "təsisat" sözü çoxşaxəli bir mənaya malikdir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif sahələrdə istifadə oluna bilər. Onun əsas mənası isə planlı şəkildə yaradılmış və fəaliyyət göstərən sistem, qurum və ya quruluşdur.