Təşbehli sifəti, əsasən, "təşbehə əsaslanan", "təşbeh vasitəsilə ifadə olunan" mənalarını verir. Bu, bir şeyin başqa bir şeyə bənzədilməsi əsasında qurulmuş ifadə və ya təsvir üçün işlədilir. "Təşbeh" sözünün özü də iki əsas mənada işlənir: 1) bədii ədəbiyyatda istifadə olunan, bir şeyin digərinə bənzədilməsi üsulu; 2) bu üsul ilə yaradılmış ifadə.
Təşbehli sifəti, ikinci mənada istifadə olunan "təşbeh"ə istinad edərək, bir sözün və ya ifadənin təşbehə əsaslandığını bildirir. Məsələn, "dənizə bənzər gözləri" ifadəsində "dənizə bənzər" hissəsi təşbehli bir ifadədir. Bu ifadədə gözlərin dənizə bənzədilməsi, yəni gözlərin genişliyi və dərinliyi ilə dəniz arasında oxşarlıq göstərilir. Beləliklə, "təşbehli" sifəti bu bənzətmənin varlığını vurğulayır.
Təşbehli söz birləşmələri müxtəlif cümlə tiplərində işlənə bilər. Məsələn:
- Təsviri cümlələrdə: "Günəş, qızıl bir top kimi, üfüqdən doğdu." (Burada "qızıl bir top kimi" hissəsi təşbehli bir ifadədir və günəşin təsvirində istifadə olunmuşdur.)
- İzah edici cümlələrdə: "Onun təşbehli üslubu oxucuda canlı təəssürat yaradır." (Burada "təşbehli" sözü üslubun təbiətini izah edir.)
- Müqayisəli cümlələrdə: "Onun yazıları, digər yazıçıların yazılarından daha təşbehlidir." (Burada "təşbehli" sözü iki üslubu müqayisə edir.)
Təşbehli ifadələrin leksik-semantik təhlili zamanı əsas diqqət təşbeh vasitəsilə yaradılan məcazlı mənaya yönəldilməlidir. Bu məcazlardan istifadə, əsərlərə bədii ifadəlilik və duyğuluq qatır.
Qeyd edək ki, "təşbehli" sözünün mənşəyi "təşbeh" sözündəndir və fars dilindən keçmişdir. "Təşbeh" sözü ərəb dilindəki "şəbəh" (bənzərlik) sözündən əmələ gəlmişdir.