Təşəxxüslük sözü Azərbaycan dilində lovğalıq, mütəkəbbirlik və təkəbbür mənalarında işlənir. Etimoloji baxımdan Arap mənşəlidir və "şəxs" mənasını verən "şəxəs" kökündən törəmişdir. Bu kök özündə fərdiyyət, özünə inam, özünü üstün tutma kimi anlamları ehtiva edir. Lakin təşəxxüslük bu müsbət aspektləri deyil, həddini aşmış, xoşagəlməz bir hal kimi ifadə olunur. Yəni, özünü digərlərindən üstün tutma, başqalarına hörmətsizlik və lağ etmə, özünü həddən artıq qiymətləndirmə kimi mənfi halları ifadə edir.
Təşəxxüslük, təkəbbür və lovğalıq sinonim sözlər olaraq qəbul edilsə də, aralarında incə məna fərqləri mövcuddur. Təkəbbür daha çox daxili bir hiss, özünü üstün tutma duyğusu ifadə edərkən, lovğalıq bu hissin açıq şəkildə nümayiş etdirilməsini, özünü göstərməyə çalışmağı bildirir. Təşəxxüslük isə həm daxili hissi, həm də onun xarici təzahürünü əhatə edən daha geniş bir anlayışdır. Bu anlayışda özünü həddən artıq qiymətləndirmə və başqalarına hörmətsizlik daha ön plana çıxır.
Misal üçün, "O, özünün təşəxxüslüyü ilə hamını bezdirirdi" cümləsində şəxsin həddən artıq özünü üstün tutması və bu halın ətrafındakılara yaratdığı mənfi təsiri vurğulanır. "Onun təşəxxüslüyü onu yalnızlığa aparıb çıxardı" cümləsində isə təşəxxüslüyün nəticələrinə diqqət çəkilir. Təşəxxüslük sözü mənfi kontekstdə işlənir və əksər hallarda qınama mənası daşıyır.
Verdiyiniz nümunədəki cümlə ("[Atasının] əli aşağı düşməyindən [Nurəddin] bir o qədər qəm çəkmirdi, çünki onun təbiətində təkəbbürlük, təşəxxüslük vardı") Nurəddinin təkəbbür və təşəxxüslük xüsusiyyətlərinə malik olduğunu, atasının vəziyyətinə qədər dərin qəm çəkməməsinin səbəbini izah edir. Burada təşəxxüslük, Nurəddinin özünü digərlərindən üstün tutması və atasının vəziyyətinə qədər empati görməməsi kimi izah edilə bilər.