Tısıldamaq fellinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "çox yeməkdən nəfəsi çətinləşərək fışıltılı səs çıxarmaq" ilə məhdudlaşdırılmamalıdır. Bu izah, sözün əhatə etdiyi semantik sahənin yalnız bir hissəsini əks etdirir. Daha dəqiq və geniş izah aşağıdakı kimi verilə bilər:
Tısıldamaq, nəfəsin daralması və ya boğazda sıxılma hissi ilə müşayiət olunan, xırıltılı, fısıltılı və ya səssiz bir səs çıxarmaq mənasını verir. Bu səs, yalnız çox yeməkdən deyil, həmçinin aşağıdakı hallarda da müşahidə oluna bilər:
• Fiziki səbəblər: Astma, bronxit, öskürək, soyuqdəymə kimi xəstəliklər zamanı nəfəs yollarının daralması nəticəsində tısıldama səsi çıxa bilər. Həmçinin, çoxlu tozlu, tüstülü mühitdə uzun müddət qalmaq da bu səsə səbəb ola bilər.
• Emosional səbəblər: Bəzi hallarda, güclü həyəcan, qorxu və ya stress tısıldamağa səbəb ola bilər. Bu zaman nəfəs almaq çətinləşir və boğazda sıxılma hissi yaranır, nəticədə xarakterik bir səs çıxır.
• Yaşlılıq: Yaşın artması ilə əlaqədar olaraq nəfəs yollarının elastikliyinin azalması da tısıldamağa gətirib çıxara bilər.
Etimalogiyası: "Tısıldamaq" feli, "tıs" sözündən törəmişdir. "Tıs" sözü isə, boğulmuş, səssiz və ya xırıltılı səs ifadə edir. "-lamaq" isə hərəkət bildirən əlavədir. Beləliklə, "tısıldamaq" sözü, boğazdan gələn xırıltılı, zəif səsin təkrarlanan şəkildə çıxarılmasını ifadə edir.
Cümlədə istifadəsi:
• Körpə, yuxudan oyandıqdan sonra tıs-tıs tısıldayırdı.
• Astma xəstəsi, nəfəs darlığı keçirəndə tısıldayırdı.
• Qorxudan titrəyərək, tıs-tıs tısıldayırdı.
Yuxarıda göstərilən nümunələr, "tısıldamaq" felinin müxtəlif kontekstlərdə necə işlədildiyini göstərir və sözün mənasının çox yeməklə məhdudlaşmadığını nümayiş etdirir.