Tikirtgə sözü Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində qeyd olunduğu kimi, əsasən kaman çalğı alətinin yayını sürtmək üçün istifadə olunan qatranlı, yapışqan bir maddəni ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "kanifol" kimi sinonim göstərilsə də, bu, tam əhatəli bir izah deyil. Çünki "kanifol" daha geniş bir termin olub, müxtəlif növ qatranları əhatə edir. Tikirtgə isə daha dar mənada, xüsusi olaraq kaman çalmaq üçün istifadə olunan qatran növünü ifadə edir.
Etimoloji baxımdan sözün mənşəyi dəqiq müəyyən olunmasa da, ehtimal ki, səs təqlidi əsasında əmələ gəlmişdir. Kamanın yayının sazın simlərinə sürtülməsindən əmələ gələn səs-küyün təqlidindən yaranmış ola bilər. "Tikirt" felinin mənalarından biri də "səs çıxarmaq, cızıltı, qırış-qırış səs" mənasını verir. Bu da "tikirtgə" sözünün etimoloji mənşəsinin səs təqlidi olması ehtimalını gücləndirir.
Sözün işlənməsinə baxaq: Nümunə cümlədə göstərildiyi kimi ("Baxşı cəld durur ayağa, kamançanı alır, çəkilib oturur dizi üstə, cibindən tikirtgə çıxarıb kamanı çəkir tikirtgəyə…"), "tikirtgə" sözü konkret olaraq kamanın yayını sürtmək üçün istifadə olunan qatran mənasında işlənir. Başqa cümlələrdə də bu mənada istifadə edilə bilər: məsələn, "Kamançının yayını tikirtgə ilə yaxşıca sürtülmüşdü" və ya "Tikirtgə qurtardı, yeni almaq lazımdır". Lakin "kanifol" kimi daha geniş mənada işlənməsi, məsələn, "Kanifol ətirli idi" kimi cümlələrdə tikirtgənin istifadəsi doğru olmaz. Tikirtgə daha dar və spesifik bir termindir.
Qısaca olaraq, "tikirtgə" sözü Azərbaycan dilində kaman çalğı alətinin yayını sürtmək üçün istifadə olunan xüsusi bir növ qatranı ifadə edir və əsasən səs təqlidi əsasında əmələ gəlmişdir. Bu sözün "kanifol" ilə sinonimliyinin əhatəsi məhduddur və yalnız kaman çalma kontekstində istifadə edilməlidir.