izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Timsal (ər. تِمثال - timsāl) sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənir. Əsasən, “nümunə”, “örnək” və “misal” mənalarında istifadə olunur. Lüğətlərdəki qısa izahlar bu geniş məna spektrini tam əhatə etmir. Əslində, timsal, sadəcə bir nümunədən daha çox, bir hadisəni, vəziyyəti, şəxsi və ya anlayışı təcəssüm etdirən, əyani şəkildə göstərən bir obrazdır. Bu obraz, oxşar hadisələr üçün istinad nöqtəsi, başqa sözlə, başqa hadisələrin təhlili və qiymətləndirilməsi üçün bir çərçivə rolunu oynaya bilər.

Birinci mənası olan “nümunə”, “örnək”, “misal” mənalarında konkret bir şeyə, hadisəyə, və ya şəxsə istinad edilərək onun digərləri üçün nümunə olduğunu bildirir. Məsələn: “O, həmişə çalışqanlıq timsalı olub.” burada “çalışqanlıq” anlayışı konkret bir insanın davranışları ilə təcəssüm olunur.

İkinci mənası isə məsəl və ya zərbi-məsəl mənasına uyğundur. Bu mənada timsal, əxlaqi dərs, ibrət verən bir hekayə və ya hadisənin təcəssümüdür. Məsələn: "Atası ona həyatın çətinlikləri barədə bir timsal danışdı." burada timsal, həyatın çətinliklərini göstərən bir hekayə kimi başa düşülür. Bu mənada, timsal, əyani bir nümunədən daha çox, simvolik bir məna daşıyır.

Üçüncü bir məna olaraq, timsal bəzən konkret bir şəxsiyyətin öz sahəsindəki nailiyyətləri və təsirini əks etdirən bir obraz kimi də başa düşülür. Məsələn, "O, müasir Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, əsl timsal idi." burada timsal, konkret bir yazıçının ədəbiyyata verdiyi töhfələri, ədəbi üslubunu və irsini ifadə edir.

Beləliklə, “timsal” sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, hər halda, bir hadisənin, vəziyyətin, şəxsin və ya anlayışın əyani və ya simvolik təcəssümünü, nümunəsini ifadə edir. Onun işlənmə üsulu da mənanı dəqiqləşdirməyə kömək edir. Bir cümlədə timsalın hansı mənada işləndiyini anlamaq üçün cümlənin ümumi məzmununu və timsal sözündən əvvəl və sonra işlənən sözləri diqqətlə nəzərdən keçirmək lazımdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz