Tinət (ər. təbiət mənasında) klassik Azərbaycan ədəbi dilində "xilqət", "fitrət", "təbiət" və "yaradılış" mənalarında işlənən bir sözdür. Əsasən, bir varlığın özünəməxsus, dəyişməz, əsas xüsusiyyətlərini, daxili quruluşunu, mahiyyətini və xarakterini ifadə edir. Bu mənada "tinət" sadəcə fiziki görünüşü deyil, həm də mənəvi keyfiyyətləri, xarakter əlamətlərini əhatə edir. Məsələn, bir insanın "tinəti" onun əxlaqı, xasiyyəti, əqidəsi və həyata baxışı ilə müəyyən olunur. Həmçinin, "tinət" təbiət qüvvələri, hadisələr və ya obyektlərin də daxili quruluşunu, mahiyyətini ifadə etmək üçün işlənə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, ərəb dilindən gəldiyini görürük. Ərəb dilindəki kök sözün mənaları arasında "təbiət", "yaradılış", "xasiyyət" və "mexanizm" kimi mənalar mövcuddur. Bu mənaların hamısı "tinət" sözünün Azərbaycan dilindəki işlənməsinə uyğun gəlir. Lüğətlərdə verilen "xilqət" və "fitrət" sözləri ilə sinonim olmasına baxmayaraq, "tinət" daha çox daxili, əsas xüsusiyyətlərə, əbədi və dəyişməz olanlara işarə edir.
Misal olaraq, şeir misrasında göstərilən "Eşqdir tinətimiz, eşqdir cövhərimiz" ifadəsində "tinət" şairin mahiyyətinin, daxili varlığının, əsas xüsusiyyətinin eşq olduğunu ifadə edir. Bu, sadəcə bir duyğu deyil, özünü təşkil edən əsas amil, dəyişməz bir xüsusiyyət kimi təqdim olunur. Bu nümunə, "tinət" sözünün sadəcə fiziki və ya zahiri keyfiyyətləri deyil, daha çox mənəvi və daxili keyfiyyətləri vurğuladığını göstərir.
Qısacası, "tinət" sözü klassik Azərbaycan ədəbi dilində zəngin bir mənaya malikdir və müxtəlif kontekstlərdə, şairlərin şeirlərindən tutmuş, nəsrlərə qədər geniş işlənmişdir. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq, təbiət, xasiyyət, mahiyyət, yaradılış və ya xilqət kimi fərqli nüanslar əldə edə bilər. Ancaq əsas mahiyyəti, bir varlığın əsas, dəyişməz xüsusiyyətlərinə işarə etməsidir.