Tirə sözü Azərbaycan dilində geniş məna çalarlarına malik bir termindir. Əsasən relyef formalarını, xüsusilə də su hövzələrinin kənarlarında və ya ərazinin relyefində müşahidə olunan hündürlük fərqlərini ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "arx, xəndək və s.-nin kənarlarında tökmə torpaq; azacıq hündür yer, təpəcik, təpəlik, dikdir" kimi təriflənməsi sözün məna zənginliyini tam əks etdirmir.
Tirənin əsas mənası, bir növ yüksəklik, yamac, çay, arx, göl və ya digər su hövzələrinin kənarında yaranmış nisbətən dik və dar ərazidir. Bu yüksəklik təbii olaraq (eroziya nəticəsində) yaranmış və ya süni olaraq (məsələn, torpağın qazılması zamanı) yaradılmış ola bilər. Tökmə torpaq ifadəsi tirənin əmələ gəlmə prosesini izah edir, lakin onun hər zaman belə əmələ gəlməsi zəruri deyil. Tirə həmçinin kiçik bir təpəcik və ya təpəliyi də bildirə bilər, ancaq bu zaman daha çox genişliyi az, hündürlüyü isə nisbətən çox olan ərazilər nəzərdə tutulur.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "tirə" sözünün mənşəyi hələ də tam aydın deyildir. Ancaq bəzi tədqiqatçılar onu türk dillərindəki "təpə", "təpəlik" kimi sözlərlə əlaqələndirirlər. Bu sözlərin ortaq kökü, yüksəklik, hündürlük mənasını ifadə edir.
Tirə sözü müxtəlif cümlələrdə fərqli kontekstlərdə işlədilə bilər: "Çayırlı tirə", "su kənarında tirə", "yolun kənarındakı tirə", "tarlanın tirəsi" kimi ifadələr sözün məna çalarlarının müxtəlifliyini göstərir. "Çayırlı tirə" ifadəsi bitki örtüyünün mövcudluğunu vurğulayır, "su kənarında tirə" isə ərazinin relyef xüsusiyyətini və yerləşməsini göstərir. "Yolun kənarındakı tirə" və "tarlanın tirəsi" ifadələri isə daha çox insan əməyi ilə yaradılmış tirələri bildirir.
Yekun olaraq, "tirə" sözü Azərbaycan dilində relyefin nisbətən dik və dar, hündürlük fərqləri olan hissələrini ifadə edən, məna çalarları zəngin olan bir sözdür və onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.