Tiryəkçi sözü, əsasən "tiryək" sözündən törəmiş bir sifətdir və "tiryək istehsalı, satışı və ya istifadəsi ilə məşğul olan şəxs" mənasını verir. Köhnə Azərbaycan dilindəki mənası daha geniş ola bilərdi, çünki tiryək yalnız narkotik maddə kimi deyil, həm də müalicə məqsədi ilə istifadə olunan bir preparat kimi qəbul edilirdi. Beləliklə, "tiryəkçi" həm tiryəklə bağlı hər hansı bir peşə ilə məşğul olanı (məsələn, tiryək yetişdirən, emal edən, satan, ya da həkim kimi tiryəkdən tibbi məqsədlə istifadə edən), həm də tiryək asılılığı olan şəxsi ifadə edə bilərdi.
Müasir Azərbaycan dilində isə, "tiryək" sözü əsasən narkotik maddə kimi qəbul olunduğundan, "tiryəkçi" sözü daha çox tiryək istifadəçisi, yəni narkotik asılısı mənasında işlənir. B. Talıblının nümunəsində olduğu kimi, "Burada köhnə tiryəkçilər var, otuz illik stajı olanlar var" cümləsində "tiryəkçi" sözü, yüksək ehtimalla, uzun müddət tiryək istifadə etmiş şəxsləri ifadə edir. Lakin, cümlənin konteksti olmadan dəqiq bir tərif vermək çətindir. Əgər bu cümlə tiryək emalı ilə məşğul olan bir zavodda deyilibsə, onda "tiryəkçi" sözü peşəkar bir işçiyə işarə edə bilərdi.
Sözün etimologiyasına gəlincə, "tiryəkçi" "tiryək" + "-çi" şəkilçisindən əmələ gəlmişdir. "-çi" şəkilçisi, bir işi görən, bir şeylə məşğul olan şəxsi bildirir. Ona görə də, sözün mənası həm kontekstdən, həm də tarixi dövrdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Fərqli cümlələrdə istifadəsi nümunələri:
- Köhnə tiryəkçilər həkimin müalicəsini qəbul etməkdən imtina etdilər.
- Tiryəkçi olmaq sağlamlığa ciddi ziyan vurur.
- (Tarixi kontekstdə) Həkim, xəstəyə tiryəkçi preparatı təyin etdi.