izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "titrər" sözü əsasən "titrək" sözünün feili formasına istinad edilərək izah olunur. Lakin, bu izah kifayət qədər dəqiq və əhatəli deyil. "Titrər" sözü, əslində, fiziki və ya emosional titrəmənin daha çox intensivliyini, sürətini və ya davamlılığını ifadə edir. Sadəcə "titrəmək" hərəkətini deyil, bu hərəkətin müşahidəçidə yaratdığı təsiri də vurğulayır. Belə ki, "titrəmək" ümumi bir hərəkət halında ikən, "titrər" daha canlı, daha təsirli və dramatik bir vəziyyəti təsvir edir.

Etimoloji baxımdan, "titrər" sözü "titrə- " kökünə "-ər" işarə feli şəkilçisinin əlavə olunması ilə əmələ gəlmişdir. "-ər" şəkilçisi hərəkətin davamlılığını, təkrarlanmasını və ya intensivliyini ifadə edir. Ona görə də, "titrər" sadəcə "titrəmək" deyil, "davamlı olaraq titrəmək", "şiddətlə titrəmək" və ya "sarsıdıcı şəkildə titrəmək" mənasını verir.

Sözün işlənməsinə nümunə olaraq verilən A. Divanbəyoğlu misalında, "Ruqiyyənin yarpaq kimi titrər əlindən mənim əlimə bir atəş keçdi" cümləsində "titrər" sözü Ruqiyyənin əlinin şiddətli və nəzərəçarpan şəkildə titrədiyini, bu titrəmənin hətta digər bir şəxsə - danışana - fiziki və ya emosional təsir göstərdiyini ifadə edir. "Titrəmə" əlini təsvir etməkdən daha çox, Ruqiyyənin daxili vəziyyətini, qorxusunu, həyəcanını və ya narahatlığını əks etdirir.

Başqa bir nümunədə, "Qorxudan titrər bədəniylə..." cümləsində "titrər" sözü qorxunun şiddətini və bədənin reaksiyasını daha effektli şəkildə ifadə etmək üçün işlənir. Sadəcə "qorxudan titrəyən bədəniylə..." deyilməklə eyni məna verilməsə də, "titrər" sözü daha çox təsir bağışlayır.

Nəticə etibarilə, "titrər" sözü "titrəmək" feilindən daha çox ifadə qüvvəsinə malikdir və həm fiziki, həm də emosional titrəmənin intensivliyi, davamlılığı və təsirini vurğulayan bir söz olaraq qəbul edilməlidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz