Toxluq₂ (is.): Bu termin rəng qavrayışı və rəng nəzəriyyəsi kontekstində istifadə olunur. Azərbaycan dilindəki "tox" sözünün ikinci mənası olaraq, "tündlük" mənasını ifadə edir (bax: tox₂). Lakin bu izah kifayət qədər dəqiq deyildir, çünki sadəcə sinonim (tündlük) göstərməklə mənanın bütün çalarlarını əks etdirmir. "Toxluq₂" rəngin intensivliyini, doymasını və ya qatılığını ifadə edir. Yəni, rəngin "nə qədər tünd və ya parlaq" olduğunu göstərir. Bu, rəngin saf və ya qarışıq olmasından asılı olaraq dəyişir. Məsələn, "tox qırmızı" ifadəsi saf, parlaq qırmızı rəngi, "az tox qırmızı" isə daha solğun, açıq qırmızı rəngi bildirir.
Rəng nəzəriyyəsində, bir rəngin qavranılması onun iki əsas xüsusiyyətindən - toxluq və aclıqdan asılıdır. Aclıq rəngin parlaqlığını, işıqlılığını ifadə edirsə, toxluq isə onun doymasını, saf və ya qarışıq olmasını göstərir. Toxluğu yüksək olan rənglər daha saf, daha doymuş, daha intensiv görünür. Toxluğu aşağı olan rənglər isə daha solğun, daha bozlaşmış və ya çalarlı görünür. Buna görə də, “toxluq” sadəcə “tündlük” mənası ilə kifayətlənmir; o, rəngin spektral təmizliyini də əhatə edir.
Cümlə içərisində nümunələr:
- Divarların toxluq göy rəngi otağa sərinlik verirdi.
- Toxluq qırmızı gül daha gözəl görünürdü.
- Rəsmin toxluq çalarları rəssamın ustalığını göstərirdi.
- Toxluq sarı rəng əsəbləri qıcıqlandırır.
- Şəklin toxluq qırmızıları ilə solğun yaşılımları göz oxşayırdı.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "tox" sözünün kökü türk dillərindəki "toxumaq", "toxunmaq" felindən gəlir. Bu, rəngin sıxlığı, qatılığına istinad edilərək məcazi mənada işlənmiş bir termindir. Yəni, rəngin komponentlərinin "toxunmuş" halını bildirir.