Tonqal sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir sözdür və mənası sadəcə "yanan odun yığını" ilə məhdudlaşmır. Əslində, tonqal həm fiziki bir obyekt, həm də metaforik bir məna daşıyır. Fiziki mənası baxımından, tonqal, əsasən açıq havada, xüsusilə gecə vaxtı, istilik və işıq mənbəyi kimi istifadə edilən, üst-üstə yığılmış və yandırılmış odun, kömür, çöp, şax-budaq və digər yanar materialların yığımıdır. Bu yığının hündürlüyü və ölçüsü müxtəlif ola bilər – kiçik bir qığılcımdan böyük bir alov qədər. Tonqalın yaranma məqsədi müxtəlifdir: istilik almaq, yemək bişirmək, düşmənlərdən qorunmaq, işıqlandırma, rituallar və s.
Tonqal sözünün etimologiyası haqqında dəqiq məlumat olsa da, türk dillərindəki kökünə istinad edərək onun "odun yığıntısı" mənasını ifadə etdiyini qəbul etmək olar. Bir çox türk dillərində oxşar mənalı sözlər mövcuddur. Bu, sözün köhnə və geniş yayılmış olduğunu göstərir.
Lakin tonqal sözünün daha dərin, metaforik bir mənası da vardır. Ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda tonqal sözü şövq, həyəcan, coşğunluq, qüvvət və enerji kimi mənəvi və emosional vəziyyətləri də ifadə edə bilir. Məsələn, "ürəyində tonqal yandıran adam" ifadəsi insanın daxili həyəcanını və coşğusunu göstərir. "Sönən tonqal" ifadəsi isə əksinə, ümidsizlik, tükənmə və enerjinin azalmasını bildirir. Verilən misalda ("Bir neçə tayqada sönən tonqalın; İstisi şerimdə, sözümdə qald") tonqal həm fiziki bir atəşi, həm də şairin ilhamının, yaradıcılıq qüvvəsinin simvolu kimi işlənir. Sönən tonqal ilhamın zəifləməsini, lakin onun izinin, istisi şairin əsərlərində qalmasını ifadə edir.
Beləliklə, tonqal sözü həm konkret, həm də mücərrəd mənaları özündə birləşdirən, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasının parlaq nümunələrindən biridir. Onun istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişir və mətnin üslubuna, müəllif fikrinə uyğun şəkildə seçilir.