Tonus [lat. tonus, əsli yun. tonos – gərginlik]: Fizyoloji baxımdan tonus, əzələ və ya sinir toxumasının passiv vəziyyətdə belə, müəyyən dərəcədə gərginlik vəziyyətini ifadə edir. Bu gərginlik, əzələ liflərinin kiçik hissəsinin fasiləsiz, ritmik yığılması nəticəsində yaranır və yorğunluq törətmədən uzun müddət davam edir. Bu proses, sinir sisteminin nəzarəti altında baş verir və orqanizmin normal funksiyası üçün vacibdir. Məsələn, qan damarlarının tonusu qan təzyiqinin tənzimlənməsində, bağırsaqların tonusu isə həzm prosesində mühüm rol oynayır.
Tonus anlayışı yalnız fizyologiya ilə məhdudlaşmır. Daha geniş mənada, tonus hər hansı bir sistemin, qurumun və ya prosesin davamlı, stabil vəziyyətini, gərginliyini və ya aktivliyini ifadə edə bilər. Məsələn, "emosional tonus", "psixoloji tonus" kimi ifadələr şəxsin emosional və psixoloji vəziyyətinin ümumi səviyyəsini, aktivliyini və gərginliyini ifadə edir. Bu mənada tonus, həyəcanlı, səssiz, depressiv və s. ola bilər.
Tonusun əsas xüsusiyyəti onun davamlılığıdır. Qısamüddətli yığılma və ya fəaliyyət tonus deyil, kontraksiya adlanır. Tonusun səviyyəsi müxtəlif amillərdən, o cümlədən sinir sisteminin vəziyyətindən, hormonal balansdan, fiziki aktivlikdən və digər faktorlardan asılıdır. Tonusun pozulması müxtəlif xəstəliklərə səbəb ola bilər. Məsələn, əzələ tonusunun aşağı düşməsi əzələ atrofiyasına, qan damarlarının tonusunun pozulması isə hipertoniya və ya hipotoniyaya gətirib çıxara bilər.
Bir sözlə, "tonus" termini latın dilindən gələrək "gərginlik" mənasını daşıyır və fiziki, fizioloji və ya psixi vəziyyəti ifadə edən geniş mənalı bir termindir. Onun istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişir, amma əsas mənası hər zaman davamlı, stabil bir vəziyyətin mövcudluğudur.