Totem sözü Şimali Amerika hindularının dillərindən mənşə almışdır. Əslində, müxtəlif dillərdə oxşar mənalar ifadə edən bir sıra sözlərin ümumiləşdirilmiş formasıdır. Terminin kökü və əsl mənasının dəqiq müəyyən edilməsi çətindir, çünki müxtəlif qəbilələr öz totemlərini fərqli adlandırmışlar.
Totem, ibtidai və bəzi inkişaf etməkdə olan cəmiyyətlərdə bir tayfa və ya qrupun mənəvi və qohumluq əlaqəsini təmsil edən əcdad ruhu, müqəddəs heyvan, bitki, predmet və ya təbii hadisədir. Bu əlaqə sadəcə simvolik deyil, həm də qohumluq, qoruyucu və qüvvət mənbəyi kimi qəbul edilir. Totem, tayfanın mənşəyi, tarixi və identikliyi ilə bağlı inancların təməlini təşkil edir.
Totemizmin mahiyyəti, insanlarla totem arasında qohumluq əlaqəsinin qəbul edilməsindədir. Totem heyvanı (və ya bitki, predmet) yalnız müqəddəs sayılmır, eyni zamanda tayfanın əcdadı, himayəçisi və qoruyucusu kimi qəbul edilir. Totemin təsvirləri rituallarda, sənətdə, geyimlərdə və gündəlik həyatda geniş istifadə olunur. Totemin əhəmiyyəti, onun tayfanın rifahı, uğuru və təhlükəsizliyi ilə bağlılığına olan inamdan qaynaqlanır. Totemin qorunması və hörməti tayfa üzvləri üçün ən önəmli məsələlərdən biridir.
Müxtəlif cümlələrdə totem sözünün işlənməsinə nümunələr:
- Onların tayfasının totemi qartal idi.
- Arxeoloqlar qədim mədəniyyətin totem simvollarını aşkar etdilər.
- Rəsmlərdəki totem heyvanlarının təsvirləri tayfanın inanclarını əks etdirir.
- Totemizmin öyrənilməsi ibtidai cəmiyyətlərin sosial quruluşunu daha yaxşı başa düşməyə imkan verir.
Qeyd edək ki, totemizmin müxtəlif mədəniyyətlərdə fərqli formaları mövcuddur və onun təfsiri zamanla və məkandan asılı olaraq dəyişə bilər.