Toy sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında mühüm yer tutan, çoxmənalı, lakin əsasən müsbət konnotasiya daşıyan bir termindir. Ən geniş yayılmış mənası, dini və ya mülki qaydada iki insanın ər-arvad olaraq birləşməsini qeyd edən mərasimdir. Bu mərasim, əsrlər boyu dəyişən adət-ənənələrə, regional fərqlərə və sosial təbəqələrə görə fərqli formada keçirilmişdir. Lakin əsas mahiyyəti, yeni bir ailənin qurulması, cəmiyyət tərəfindən tanınması və qeyd edilməsidir.
"Toy" sözü təkcə mərasimin özünü deyil, həm də bu mərasimlə bağlı bütün hadisələri – nişan, xına, toy məclisi, düğün, yəni bir neçə gün davam edən şənlik və bayram tədbirlərini əhatə edir. Bu mənada "toy" sözü bir proses, bir dövrü, bir sıra hadisələri ifadə edir.
Lüğətlərdə qeyd edilən "şənlik, şadlıq məclisi" mənası da "toy" sözünün daha geniş mənasının tərkib hissəsidir. Toy məclisləri adətən musiqi, rəqs, əyləncə, süfrə və qonaqpərvərliklə müşayiət olunur. Bu məclislər yalnız yaxın qohumlar və dostlar üçün deyil, bəzən geniş ictimai dairə üçün də təşkil oluna bilər.
Daha az işlənən, lakin diqqətəlayiq bir mənası isə “yığıncaq, toplaşma” mənasıdır. Misal olaraq verilən “Bir yığıncaq gördüm, dedim; Bəlkə toydur, qızlar oynay” misalında sözün bu mənası əks olunur. Burada "toy" sözü müəyyən bir məqsədlə toplaşan insanların sayını ifadə edir. Bu mənada "toy" sözünün istifadəsi daha çox məcazi mənada, bir növ təsvir vasitəsi kimi istifadə olunur.
Etimalogiyasına gəldikdə, "toy" sözünün kökü haqqında müxtəlif fərziyyələr mövcuddur. Ancaq əsasən türk dillərindən mənşəli olduğu düşünülür və "bayram", "şənlik", "mərasim" kimi mənaları əks etdirən köklərdən törəyə bilər. Daha dəqiq etimoloji təhlillər bu sahədə ixtisaslaşmış alimlər tərəfindən aparılmalıdır.