Tozanaq sözü Azərbaycan dilində küləyin təsiri ilə havada uçuşan toz hissəciklərinin yaranmasına deyilir. Lüğətlərdə sadəcə “külək nəticəsində qalxan toz” kimi izah olunsa da, bu izah sözün ifadə etdiyi mənanı tam əhatə etmir. Tozanaq, sadəcə toz deyil, küləklə qarışmış, havada asılı vəziyyətdə olan, görmə qabiliyyətini məhdudlaşdıran, hətta nəfəs almağı çətinləşdirən, güclü və sıx toz bulududur.
Tozanağın əmələ gəlməsi üçün küləyin olması vacibdir, lakin küləyin gücü və tozlu ərazinin olması da tozanağın miqyasını və şiddətini müəyyən edir. Məsələn, qumlu və ya quru çöl ərazilərində güclü külək nəticəsində əmələ gələn tozanaq çox şiddətli və təhlükəli ola bilər. Şəhər ərazilərində isə inşaat işləri, yol təmiri və ya quru hava şəraiti nəticəsində yaranan tozanaqlar daha çox yerli xarakter daşıyır və qısamüddətli olur.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, “toz” və “anaq” sözlərinin birləşməsindən əmələ gəldiyini görərik. “Anaq” kütlə, yığın, çoxluq mənasını verir. Beləliklə, “toz+anaq” birləşməsi küləklə qalxan çoxlu miqdarda toz mənasını ifadə edir.
Verilən nümunə cümlələrində də tozanağın şiddətli və narahatedici bir hadisə kimi təsvir olunduğu aydın görünür: "Yaman tozanaqdır." cümləsi tozanağın güclü və əngəl yaradan olduğunu vurğulayır. "Bakının dəhşətli, gözçıxaran tozanağı hamıya məlumdur" cümləsi isə tozanağın nə qədər ağır və problem yaradan bir hadisə olduğunu göstərir. Tozanaq cümlələrdə müxtəlif sifətlərlə ("dəhşətli", "gözçıxaran", "yaman") birlikdə işlənərək onun intensivliyini və təsirini daha da gücləndirir.
Qısaca desək, tozanaq sadəcə "külək nəticəsində qalxan toz" deyil, küləklə qarışaraq havada asılı vəziyyətdə olan, görmə qabiliyyətini və nəfəs almanı çətinləşdirən, güclü və sıx toz bulududur. Onun şiddəti və təsiri küləyin gücü və ətraf mühitin tozlu olması ilə müəyyən edilir.