izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tökülüşmək sözü, əsasən "tökülmək" felinin 5 və 6-cı mənalarını əhatə edən, daha çox obrazlı və kollektiv hərəkəti ifadə edən bir törəmədir. "Tökülmək" felinin əsas mənaları arasında mayenin axıb tökülməsi, səpilməsi, həmçinin bitkilərin, meyvələrin tökülməsi kimi fiziki hadisələr yer alır. Ancaq tökülüşmək, bu fiziki tökülmədən fərqli olaraq, bir yerə yığılmış şeylərin, canlıların ya da insanların kütləvi şəkildə, ardıcıl olaraq və birdən-birə hərəkət etmələrini, dağılmağını və ya bir-birinin ardınca gəlməsini ifadə edir. Bu mənada bir axın, sel və ya çoxluq təsiri yaradır.

Misal olaraq verilən "Uşaqlar qatardan bir-bir tökülüşdü" cümləsində, uşaqların qatardan nizamsız, sürətli və ardıcıl olaraq düşməsi vurgulanır. Sadəcə düşmə deyil, bir-birinin ardınca, kütləvi bir şəkildə düşməsi əsas məqamdır. "Qonşular tökülüşüb, anabalanı kiridirdilər" cümləsində isə qonşuların birdən-birə, çoxtəpər, kütləvi şəkildə gəlib anabalanı qırmağa başlamaları obrazlı şəkildə ifadə olunur. Burada "tökülüşmək" sözü onların hərəkətinin sürətini, sayının çoxluğunu və nəzarətsizliyini vurğulayır.

Etimoloji baxımdan, "tökülüşmək" sözü "tökül-" kökünə "-üş-" əlavəsi və "-mək" feli şəkilçisinin əlavə olunması ilə əmələ gəlmişdir. "-üş-" əlavəsi hərəkətin kütləviliyini, ardıcıl və sürətli olmasını ifadə edir. Beləliklə, "tökülüşmək" sözü, sadəcə "tökülmək" felinin intensivliyi artırılmış, kollektiv və obrazlı bir ifadəsidir.

Sözün sinonimləri arasında "axışmaq", "yayılmaq", "səpələnmək", "dağılmaq", "sürünmək" (insanlar üçün) kimi sözlər göstərilə bilər, lakin hər birinin məna çalarları fərqlidir. "Tökülüşmək" daha çox birdən-birə, nəzarətsiz və kütləvi hərəkəti ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz