Transformasiya [lat. transformatio]: Termin, latın dilindəki "transformare" felindən törəmişdir ki, bu da "şəklini dəyişmək", "köklü şəkildə dəyişmək" mənasını verir. Lüğətlərdəki sadə izah, sözün əhatə etdiyi geniş məna spektrini tam əks etdirmir. Transformasiya, sadəcə bir şeyin görünüş və ya formasının dəyişməsi mənasından daha çox şey ifadə edir. O, strukturda, tərkibdə, vəziyyətdə, funksiyada və ya xüsusiyyətlərdə əhəmiyyətli dəyişikliyi, hətta köklü çevrilməni ifadə edir. Bu dəyişiklik tədricən və ya birdən-birə baş verə bilər.
Transformasiya prosesi müxtəlif sahələrdə işlədilir və hər sahədə özünəməxsus kontekstlərə malikdir. Məsələn, biologiyada transformasiya, bakteriyaların genetik materialının xarici mənbədən qəbul edərək dəyişməsini ifadə edir; kimyada maddələrin kimyəvi reaksiyalar nəticəsində bir formada başqa bir formaya çevrilməsini; fizikada enerjinin bir formada başqa bir formaya çevrilməsini; riyaziyyatda geometrik fiqurların müxtəlif transformasiyalarını; sosiologiyada cəmiyyətin və ya sosial qurumların struktur və ya funksiyalarında baş verən dəyişiklikləri ifadə edir. Həmçinin, informatika sahəsində məlumatların şifrələnməsi, sıxılması və ya format dəyişikliyi kimi proseslər də transformasiya kimi qəbul edilir.
Transformasiya sözü cümlələrdə müxtəlif kontekstlərə uyğun olaraq işlədilə bilər:
- "Kəpənəyin tırtıldan transformasiyası təbiətin möcüzələrindən biridir." (Bioloji transformasiya)
- "Suyun buz halına transformasiyası ətraf mühitin temperaturundan asılıdır." (Fiziki transformasiya)
- "Şirkətin rəqəmsal transformasiyası onun rəqabət qabiliyyətini artırdı." (İqtisadi transformasiya)
- "Cəmiyyətin sosial transformasiyası uzun və mürəkkəb bir prosesdir." (Sosial transformasiya)
- "Məlumatların transformasiyası məxfiliyin təmin edilməsi üçün vacibdir." (İnformasiya texnologiyaları kontekstində)
Yekun olaraq, transformasiya sadə bir "dəyişmə" deyil, daha dərin, daha əhatəli və spesifik bir dəyişiklik prosesini, bir haldan başqa bir hala köklü keçidi ifadə edir. Konkret mənası isə sözün işləndiyi kontekstdən asılıdır.