Tum sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir sözdür və əsasən bitkilərin çoxalması üçün istifadə olunan toxumu bildirir. Lüğətlərdə sadəcə "toxum" kimi təqdim olunsa da, mənası daha geniş və çoxcəhətlidir. "Tum" sözü, həm konkret olaraq bitkinin çoxalması üçün istifadə olunan toxumu, həm də metaforik mənada, bir şeyin əsasını, başlanğıcını, mənbəyini ifadə edə bilər.
Etimalogiyasına gəldikdə, "tum" sözünün kökü türk dillərindəki qədim bir sözə dayanır və "toxum, əkin materialı" mənasını verir. Bu sözün müxtəlif türk dillərindəki qohum sözləri də oxşar mənaları ifadə edir. Dil tarixi baxımından "tum" sözü qədim və köklü bir sözdür və uzun müddətdir Azərbaycan dilinin tərkib hissəsi olaraq istifadə olunur.
Cümlə içərisində istifadəsi çox müxtəlifdir. Misal üçün:
- "Kələm tumu əkdim." - Bu cümlədə "tum" sözü bitkinin toxumunu bildirir.
- "O, elm tumunu gənc yaşlarından əkmişdi." - Bu cümlədə isə "tum" metaforik olaraq, elmin əsasının, başlanğıcının əkilməsini ifadə edir.
- "Şairin şeirləri, böyük bir ədəbiyyat tumudur." - Burada "tum" yeni ədəbiyyat əsərlərinin yaranmasına səbəb olan əsas mənbəni bildirir.
- "Hər bir insanın ürəyində bir ümid tumu var." - Bu cümlədə "tum" ümidin, inancın əsasını, başlanğıcını bildirir.
Qısaca, "tum" sözünün mənası sadəcə "toxum"la məhdudlaşmır. O, həm konkret, həm də məcazi mənalarda istifadə oluna bilən, zəngin məna yükünə malik bir sözdür və kontekstə görə mənası dəyişə bilir. Verilən nümunələr "tum" sözünün istifadəsinin müxtəlifliyini və genişliyini göstərir.