Turşu sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termindir və qida məhsullarının müəyyən bir üsulla hazırlanması nəticəsində əmələ gələn məhsulu ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "sirkəyə qoyulmuş tərəvəz" kimi izah edilməsi mənasını tam əhatə etmir. Daha dəqiq ifadə etmək üçün turşunun hazırlanma prosesinə, əsas tərkib hissələrinə və nəticədə əldə edilən xüsusiyyətlərə diqqət yetirmək lazımdır.
Turşu, əsasən, müxtəlif tərəvəzlərin (badımcan, bibər, pomidor, xiyar, kələm və s.) xırda doğranaraq, sarımsaq, bibər, göyərti, ədviyyatlar (xüsusilə də acı bibər, keşniş, reyhan, nanə) və sirkə ilə birlikdə şüşə qablarda və ya digər uyğun qablarda fermentasiya olunması ilə hazırlanır. Proses zamanı sirkənin turşuluğu və ədviyyatların təsiri ilə tərəvəzlər turşlaşır, xüsusi bir dad və aroma qazanır. Bəzi regional variantlarda isə sirkə əvəzinə duzlu su da istifadə oluna bilər.
Turşunun hazırlanma üsulu regiondan regiona, ailədən ailəyə fərqlənir. Ədviyyatların növü və miqdarı, sirkənin konsentrasiyası, tərəvəzlərin seçimi və doğranma üsulu turşunun dadına və görünüşünə təsir edir. Buna görə də "turşu" sözü ilə müxtəlif dad və aroma xüsusiyyətlərinə malik bir çox məhsulu ifadə etmək olar. Məsələn, "badımcan turşusu", "qırmızı bibər turşusu", "qarışıq turşu" kimi ifadələr məhsulun tərkibini daha dəqiq göstərir.
Etimalogiyasına gəldikdə, "turşu" sözü farsca "ترشی" (terşi) sözündən götürülmüşdür və "turş" mənasını verir. Bu, məhsulun dadını və əsas xüsusiyyətini ifadə edir. Azərbaycan dilinə fars dilindən keçmişdir və əsrlər boyu mətbəximizin ayrılmaz hissəsi olmuşdur.
Cümlə içərisində istifadəsi nümunələri:
- Ana evdə ləziz bir turşu hazırlamışdı.
- Qış üçün çoxlu qırmızı bibər turşusu hazırladıq.
- Döşəməyə qoyulan qabda ətirli turşu görünür.
- Bu turşu olduqca dadlıdır, sirkəsinin qoxusu ətrafa yayılır.