Tutar sözü Azərbaycan dilində güc, qüvvət, taqət, təpər mənalarında işlənən bir isimdir. Lüğətlərdə verilən məna kifayət qədər ümumidir və sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. Daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək üçün sözün kontekstə bağlı olaraq müxtəlif nüanslarını nəzərə almaq lazımdır.
Etimoloji mənşəyi: Tutar sözünün etimologiyası tam aydın deyil, lakin ehtimal ki, kökü türk dillərindəki "tut-" felindən törəyib. Bu fel "ələ keçirmək", "saxlamaq", "dayaq olmaq" kimi mənalara malikdir. Bu baxımdan, "tutar" sözünün "güc", "qüvvət" mənaları da bu felin mənası ilə bağlıdır; yəni bir şeyə güc yetirmək, onu saxlamaq, dayanmaq qabiliyyəti.
Məna nüansları: "Tutar" sözü sadəcə fiziki güc və qüvvəti deyil, həm də iradi güc, əzmkarlıq, dözüm və qətiyyət kimi mənaları da ifadə edə bilir. Misal üçün, "Onun heç bir tutarı qalmamışdı" cümləsində fiziki tükənmə ilə yanaşı, ümidsizliyini, ruhi tükənməsini də ifadə edir. "İşin tutarı var" cümləsində isə işin həll edilməsi üçün kifayət qədər güc, vasitə və imkan olduğunu bildirir.
İstifadə nümunələri:
- Fiziki güc: "Daşı qaldırmaq üçün kifayət qədər tutarı yox idi."
- İradi güc: "Çətinliklər qarşısında tutarı vardı və vaz keçmədi."
- Qətiyyət: "Sözünün tutarı var idi, verdiyi vədə əməl edərdi."
- Ümid: "Artıq heç bir tutarı qalmamışdı, ümidini itirmişdi."
- Vasitə, imkan: "Bu işi həll etmək üçün tutarı var idi."
Sinonimlər: Güc, qüvvət, taqət, təpər, imkan, vasitə, əzm, qətiyyət, dözüm.
Antonimlər: Gücsüzlük, acizlik, zəiflik, çarəsizlik.
Yekun olaraq, "tutar" sözü sadə bir leksik vahid deyil, kontekstə görə müxtəlif mənalar kəsb edən, zəngin bir məna spektrinə malik bir sözdür. Onun tam mənasını anlamaq üçün cümlənin kontekstini diqqətlə təhlil etmək vacibdir.